Муухай харагдахыг хүсдэг хүн байхгүй. Сүүлийн жилүүдэд бүсгүйчүүд гоо сайхны хагалгаа хийлгэж өөрийнхөө хүссэн дүр төрхтэй болдог болжээ. Тэр дундаа том нүдтэй сайхан харагдахын тулд давхраа оёулдаг хүмүүс цөөнгүй болж. Тиймээс энэ талаар “Нандин гоо” гоо сайхны эмнэлгийн эмч Б.Пүрэвдагватай ярилцлаа. Тэрбээр пластик хагалгааны нэг салбар болох зовхины мэс ажилбараар мэргэшсэн эмч юм.

-Зовхи ямар үүрэгтэй эрхтэн гэдгээс яриагаа эхлэх үү? 

-Зовхи нь хүний нүдийг гаднын элдэв нөлөөнөөс хамгаалах үүрэгтэй бөгөөд ирмэх хөдөлгөөнөөр ялгарсан нулимсыг гадаргуугаар жигд тарааж хатах хуурайшихаас хамгаалдаг. Зовхины арьсанд зөөлөн өөхлөг давхарга бараг байдаггүй. Булчинтайгаа зөөлөн эдээр холбогдсон байдаг. Иймээс цус хурахдаа амархан, атираа үрчлээ эрт үүсэх боломжтой. 

-Давхраа оёх арга гэж бий. Хүний нүүрний онцлог, зовхины арьсны нимгэн зузаанаас хамааран харилцан адилгүй аргаар хагалгаа хийдэг. Давхрааг мэс заслын аргаар хийвэл илүү үр дүнтэй болно. Харин нимгэн зовхины арьстай хүнд мэс заслын бус аргаар давхраа оёдог. Зөвхөн нугалаа гаргах төдийд энэ төрлийн аргыг ашигладаг юм. Харин зовхины арьс нь зузаан тохиолдолд мэс заслын бус аргыг хэрэглэдэггүй. Хүмүүс мэс заслын аргаар давхраа хийлгэхийг муу гэж ярьдаг. Мэргэжлийн эмчийн хувьд би үүнтэй санал нийлдэггүй. Харин ч хамгийн зөв арга гэж боддог. Ер нь давхраа зохидоггүй хүн гэж байдаггүй. Хамгийн гол нь тухайн хүн давхраа хийлгэх хүсэлтэй байх нь чухал. Нарийн мэргэжлийн эмчээс зөвлөгөө авсны дараа гоо сайхны эмнэлэгт хандах хэрэгтэй. Үүний үндсэн дээр давхраа хийлгэх гэж байгаа хүн эмчтэйгээ харилцан ярилцаж сайн ойлголцдог. Үүний дараа л хагалгаа хийнэ. Ингэж ярилцаж хийсэн тохиолдолд давхраа хийж байгаа хүндээ төрөлхийн мэт харагддаг. 

-Ямар тохиолдолд давхраа хийлгэж болдоггүй вэ? 

-Зовхины арьс нь үрэвсэлтэй бол давхраа гэлтгүй зовхины бусад гоо сайхны хагалгаа хийхийг хориглодог. 

-Давхрааны оёо тавигдах тохиолдол гардаг. Энэ нь тухайн хүний онцлогоос хамаардаг. Нүдээ нухалдаг, доошоо харж унтдаг буруу зуршилтай хүмүүст хийсэн давхраа ихэвчлэн амжилтгүй болсон байдаг. Мөн эмчийн хариуцлагагүйгээс болж нүд нь онигор, оёдол нь бохир болсон хүмүүс ч ирнэ. Тэр ч бүү хэл нүдний эдийг авах ёстой хэмжээнээс хэтрүүлэн авснаар нүд нь анигдахаа больж гоо сайхнаараа хохирсон тохиолдол ч байдаг. Тиймээс давхраа хийлгэх гэж байгаа хүн сонголтоо зөв хийх хэрэгтэй. Хүмүүсийн дунд гоо сайхны хагалгааг нэг л удаа хийлгэдэг гэсэн буруу ойлголт бий. Шаардлага гарвал энэ төрлийн хагалгааг хэдэн ч удаа хийж болдгийг санах хэрэгтэй. 

-Тийм зүйл байдаггүй учраас тухайн хүн шийдвэрээ сайн бодож гаргах хэрэгтэй. Дараа нь харамсахгүйн тулд хэн нэгний зөвлөснөөр бус гэр бүлийнхэнтэйгээ зөвлөлдөж байгаад шийдвэрээ гаргах нь чухал. 

-Давхраа хийлгэнэ гэдэг нь тодорхой хугацаатай байдаг. Төрөлхийн давхраатай хүн ч хөгшрөхөөрөө энэ төрлийн мэс заслыг хийлгэх шаардлага гардаг. Үүнтэй адилхан оёулсан давхраа ч гэсэн тодорхой хугацааны дараа дахин засуулах шаардлагатай. Гэхдээ хэдхэн сар болоод сулраад уначихдаггүй. Хамгийн багадаа 3-5 жил цаашлаад долоо хүртэлх жил хэвийн байдлаа хадгалдаг. Энэ хугацаа нь тухайн хүний амьдралын хэв маягаас хамааран харилцан адилгүй. Ажлын ачаалал ихтэй, муу зуршилтай хүний хийлгэсэн давхраа амархан сулардаг. Мөн энэ бүхнээс шалтгаалан хагалгааны дараахь байдал адилгүй байдаг.

-Охид шингэн болон наадаг давхрааг ихээр хэрэглэдэг. Эдгээрийг хэрэглэснээр давхраа орох уу? 

-Шингэн болон наадаг давхрааг олон удаа хэрэглэсний дараа давхраа ордог. Гэхдээ мэргэжлийн эмч хүний хувьд шингэн болон наадаг давхрааг битгий хэрэглээрэй гэж зөвлөмөөр байна. Үүнийг хэрэглэснээр өөрийгөө хуураад зогсохгүй гоо сайхнаа эрсдэлд оруулж байгаа юм. Наадаг давхрааг хэрэглэснээр зовхины арьс илүү хурдан сулардаг. Мөн олон дахин хэрэглэхээр харшилтай болно. Ингэснээр дахин нүдээ будах боломжгүй болдог юм.

 -Давхрааг мөн эмчилгээний зориулалтаар хийдэг гэсэн. Энэ талаар танилцуулахгүй юу? 

-Сормуусны буруу ургалтаас болж давхраа оёулах шаардлага гардаг. Буруу ургасан сормуус нүдээ анихаар хатгаад байдаг. Энэ тохиолдолд давхраа хийлгэснээр сормуус зөв чиглэлтэй ургадаг. Хэрвээ үүнийг эмчлүүлэхгүй удвал хараа мууддаг. Тиймээс мэргэжлийн эмчид үзүүлснийхээ дараа зайлшгүй тохиолдолд гоо сайхны хагалгаа хийлгэдэг.

-Зовхины арьсыг энэ тэнд нь татаад оёдоггүй. Харин зовхины илүүдэл унжсан арьсыг авах мэс заслын арга бий. Энэ аргыг олон улсын хэллэгээр блефаропластик хагалгаа гэж нэрлэдэг. Нэг, эсвэл хэдэн гоо сайхны мэс заслыг хослуулан нүдийг тойрсон үрчлээсийг арилган, унжсан зовхийг татаж өгдөг. Ингэхдээ блефаропластик нь нүдний доод хэсгийн нүүр хувиралтын жижиг үрчлээс, чамархай орчмын үрчлээсийг арилгадаггүй. Эдгээр согогийг өөр мэс засал хийж арилгадаг. Ер нь арьсаа татуулснаар хөгшрөлтийг зогсооно гэж ойлгож болохгүй. Хүн гоё, залуу харагдахын тулд гоо сайхны хагалгаа хийлгэдэг.

-Гоо сайхны хагалгаа зөвхөн эмэгтэй хүнд зориулагдаагүй. Манай эмнэлэгт хандаж өөртөө анхаарал тавьдаг залуус олон бий. 30 хүртэлх насныхан давхраа оёулдаг. Харин 40 гаруй насны эрчүүд доод зовхиндоо илүү анхаарал хандуулдаг болсон. Эрчүүдийн доод зовхины арьс амархан сулардаг болохоор илүү овортой харагдуулдаг.

-1990-ээд оны дунд үеэс Монголд гоо сайхны хагалгаа хийсэн. Гадаадын эмч нараас дутахааргүй чадвартай эмч нар олон бий. Зарим нь Солонгосын гоо сайхны эмч нараас илүү мэргэжлийн өндөр төвшинд гүйцэтгэж байна. Үүний баталгаа нь манайд гадаадаас хүн ирж хагалгаанд ордог болсон жишээ. Монголд амьдардаг Солонгос, Орос, Тува, Буриад Улсын иргэд гоо сайхны хагалгаагаа их хийлгэдэг. 

-Манайхан зовхины арьсаа үрчлээтэхээс хамгаалж байна гээд хэний хаанахынх нь мэдэгдэхгүй гоо сайхны бүтээгдэхүүн хэрэглэдэг нь буруу. Ер нь хүний хөгшрөлт дотоод гадаад хүчин зүйлээс шалтгаалдаг. Мөн хүний бие эрхтэн эрүүл байвал залуу харагддаг. Тийм болохоор ганцхан гаднах байдлаа анхаарахаас гадна дотоод эрхтнүүдийнхээ эрүүл байдалд анхаарах нь зүйтэй. Мөн тухайн хүний арьсны онцлогоос хамаарч үрчлээтдэг. Шар арьстай хүний арьс амархан үрчлээтнэ. Мөн аль болох стресст бага орох, ажлын ачааллаа тохируулж байх хэрэгтэй. Дээрээс нь манайх шиг эрс тэс, жилийн дөрвөн улиралтай оронд нарны шил зүүж занших хэрэгтэй. Энэ нь дух, нүд орчмын арьс үрчлээтэхээс урьдчилан сэргийлж чадна. Бүр болохгүй бол гоо сайхны мэргэжлийн эмчид хандаж зөвлөгөө авах хэрэгтэй. Мөн 18-65 насны хүмүүст үрчлээтэхээс урьдчилан сэргийлэх тариа хийлгэж болно. Энэ аргын давуу тал нь дөнгөж үрчлээ нь тогтож эхэлж байгаа хүний үрчлээ арилдаг. Зовхины хагалгаа хийлгэсэн хүн байгаагаасаа 3-58 насаар залуу харагддаг.

www.UNEN.mn Б.Сэлэнгэ