О.Содбилэг: УИХ-ын гишүүнийг таван жилээр сонгодог болох санал өгсөн

УИХ-ын гишүүн О.Содбилэгтэй ярилцлаа.

-Та чуулганы хуралдаанд Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах төсөлд санал өгсөн ч тусгагдахгүй байна гэх шүүмжлэлийг хэлсэн. Үүнээс төсөл боловсруулагчид өөрсдийнхөө эрх ашигт нийцсэн санал санаачилгыг нэмэлт, өөрчлөлт оруулаад байна уу гэх хардлага төрж байна л даа?

-Гишүүдээс гаргасан саналыг ажлын хэсэг жагсаалтаар бүртгэж авсан юм билээ. Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төсөл нь Үндсэн хуулийн үндсэн бүтэц, суурь үзэл баримтлалыг өөрчлөх буюу нийт зүйлийн 35, түүнээс дээш хувийг өөрчлөх, эсхүл түүнтэй тэнцэх тоо хэмжээний нэмэлт оруулахаар байвал энэ нь Үндсэн хуулийг бүхэлд нь өөрчлөх буюу хянан үзэхэд хамаарна гэж заасан байдаг. Одоогийн төсөл 28 хувийг хөндсөн гэж байгаа юм. Энэ хувьдаа багтаагаад гишүүдийн саналыг хуваарилсан юм билээ. Тиймээс зарим саналыг багтаах боломжгүй болж таарсан юм билээ. Ажлын хэсгийн ахлагч хоёр дахь хэлэлцүүлгээр миний гаргасан саналыг оруулна гэж хэлж байгаа. Хоёр дахь хэлэлцүүлгээр саналууд тусгагдах байх.

-Таны зүгээс Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлтөд ямар саналууд тусгах бодолтой байна вэ?

-Үндсэн хуулийн 27.2-т “УИХ-ын ээлжит чуулган хагас жил тутам нэг удаа 50-иас доошгүй ажлын өдөр чуулна” гэснийг “75-аас доошгүй өдөр чуулна” хэмээн Үндсэн хуулийн одоогийн нэмэлт, өөрчлөлтөд оруулахаар тусгасан. Ажлын өдөр нэмэгдэж байгаа учраас хуваарь гаргаж ажиллах шаардала үүсч байна гэж үзсэн. Их хурлын үйл ажиллагааг яамд, Засгийн газар, улс орны байдал зэрэг бүгд хамаарч байдаг учраас их хурал хариуцлагатай, ажил хэрэгч байх хэрэгтэй. Энэ үүднээс ээлжит чуулганыг жил бүрийн долдугаар сарын 29-нөөс эхлүүлж, харин хаврын чуулганыг гуравдугаар сарын 1-нээс эхлүүлдэг байхаар санал гаргасан. Учир нь Монгол Улсад олон намын оролцоотой анхны парламентын сонгууль долдугаар сарын 29-нд болж байсан. Харин гуравдугаар сарын 1-нийг Эх орончдын өдөр гэдэг утгаар сонгосон юм. Өнгөрсөн намрын чуулганы үеэр бид хуульд заасан хугацаагаараа хангалттай хуралдаж чадаагүй. УИХ хэлэлцэх ёстой асуудлуудаа цаг тухайд нь хэлэлцэж амжаагүй. Засгийн газрын асуудал яригдаж байсан учраас бусад хуваарьт асуудлуудыг хэлэлцээгүй үлдсэн.

Иймд Их хурлыг илүү ажил хэрэгч болгох үүднээс энэ саналыг өгсөн. Мөн Их хурлын гишүүнийг таван жилээр сонгодог болох саналыг ч өгсөн. Улсын их хурлын гишүүдийг таван жилээр сонгох нь өнөөдрийн бид өөрсдийгөө авч үлдэх гээд байгаа санаа биш ээ. Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах төсөлд энэхүү саналыг тусгалаа гэхэд 2024 оноос хэрэгжих хугацаатай гэж ярьж байгаа.

-УИХ-ын гишүүнийг таван жилээр сонгодог болох нь ямар давуу талтай вэ?

-Хэдий нэг жилийн ялгаатай юм шиг боловч ихээхэн өөрчлөлт гарна. Нэг жилийн ялгааг би ажлын хэсэгт өгсөн танилцуулгадаа оруулсан. Нэгдүгээрт, манайд олон сонгуулийн мөчлөг явагддаг. Их хурлын гишүүд ажлаа бүрэн хийж байх ёстой. Ерөнхийлөгчийн сонгууль, орон нутгийн сонгуулийн үеэр гишүүд тойрогтоо очиж ажилладаг. Хоёрдугаарт, Хөгжлийн төлөвлөгөөг таван жилээр хийхэд илүү тохиромжтой байгаа юм. Францын парламент хөгжлийн төлөвлөгөөг хэдий хугацаанд үргэлжлүүлбэл үр дүнтэй талаар туршлагаасаа үндэслэн ярьсан байсан. Энэ нь гурваас найман жилийн хугацааг харахад таван жилийн хөтөлбөр төлөвлөгөө хамгийн зөв шийдэл гэснийг тодотгосон байсан. Хэрвээ ийм бодлого нэвтрүүллээ гэхэд түүний хэрэгжилтэд алдаа дутагдал байвал засах боломжтой. Мөн үр дүнг нь харж, хянах боломжтой. Энэ үүднээс таван жилийн хугацаанд дунд хугацааны бодлого хэрэгжүүлэх боломжтой гэж харж байгаа. НҮБ болон ихэнх олон улсын хөтөлбөрүүд таван жилийн мөчлөгөөр ажлаа төлөвлөдөг. Тухайлбал, тогтвортой хөгжлийн зорилтуудыг тав, таван жилээр дүгнэж байгаа. Энэхүү мөчлөгт нийцүүлж манайх бодлогоо уялдуулж болно гэж үзсэн л дээ.

-Та санал дотроо намын бүлэг, тэр тусмаа намын даргын эрх мэдлийг нэмэгдүүлэх хэрэгтэй гэж үзсэн байсан?

-Намын бүлэг гэх субьектийг илүү тодорхой болгох хэрэгтэй байна. Нам нэртэй ч яг ямар эрх мэдэлтэй, ямар ажил хийхийг илүү тодруулах нь зүйтэй гэж үзсэн. Олон нийтийн дунд төрийн дээр нам гарчихсан гэх шүүмжлэл байна. Угтаа нам гэдэг өөрөө төрийн нэг байгууллага. Намын бүлэг илүү эрх мэдэлтэй байх шаардлага бий. Бүлгээс шийдсэн асуудлаараа үйл ажиллагаа явуулах хэрэгтэй. Ерөнхий сайдад нэр дэвшүүлж байгаа хүн УИХ-ын гишүүн хүн байх ёстой гэж үзэж байгаа. Парламентын засаглалаа зөв болгоно, Ерөнхий сайдаа хүчтэй болгоно гэж ярьж байгаа бол тэр хүн нь гишүүн байснаар Засгийн газар тогтвортой ажиллах нэг суурь болж өгнө. Яваандаа намын дарга нь Ерөнхий сайд болдог соёл тогтоно. Бидний мэддэг Англи, Герман улсын парламенттай ижил болох нөхцөлийг бүрдүүлж байгаа юм. Ангела Меркель ерөнхий сайд хэдий ч намынхааа эвслийн даргаар ажилладаг. Дээрээс нь парламентынхаа гишүүнээр сонгогддог. Энэ нь ард түмнээс сонгогдсон гэсэн үг. Олонхын намын дарга нь Ерөнхий сайд болдог жишиг бий болгох гээд байгаа юм. УИХ-ын 43.1 буюу Засгийн газрын асуудлыг Их хурлаар хөндөж ярих үед УИХ-ын ээлжит бус чуулганаар хэлэлцдэг болъё гэж байгаа. Засгийн газрыг огцруулъя гэх санал орж ирэхэд УИХ-ын ээлжит чуулган завсарлаж, ээлжит бус чуулган зарлан Засгийн газар өөрийн ажлуудаа хэлэлцсэнээр буцаад ээлжит чуулгандаа орно. Их хурал байнгын ажилтай байна гэсэн үг. Засгийн газрын асуудлууд хөндөгдөөд эхлэхээр хуралдаа суухгүй, хийх ёстой ажлаа Их хурал хийхгүй байна гэдэг үүднээс ээлжит бус чуулганаар эдгээр асуудлыг зохицуулаад явж болно гэж үзсэн. Ээлжит бус чуулган тодорхой хугацаа авахаар байвал ээлжит чуулганы хугацаа нь хойшлогдоод явна гэсэн үг. Ээлжит бус чуулганы асуудлыг иргэд таатай хүлээж авах байх. Ээлжит чуулганаар хэлэлцэх асуудлууд тасалдахгүйгээс гадна чуулганы хугацааг оновчтой тогтоодог болно. Заасан хугацаандаа их хурал ажлаа хийдэг болно. Хамгийн гол нь Засгийн газар тогтвортой ажиллах юм. УИХ төрийн эрх барих дээд байгууллага учраас илүү ажил хэрэгч байж хариуцлагатай ханддаг байх тал дээр түлхүү анхаарсан.

-Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтүүд дотор санал нийлэхгүй зүйл байгаа юу?

-Ерөнхий сайд улсын төсөв, бодлогын асуудлаар өөрт нь итгэл хүлээлгэх гэх заалтыг тэр чигээр нь хасах саналтай байгаа. Санал болгож байгаа Үндсэн хуулийн заалтуудтай авцалдахгүй байгаа юм. Төсвөө батлуулах гэж итгэл үзүүлнэ. Тэр нь унах юм бол Ерөнхий сайд нь огцорно гэж байгаа. Ерөнхий сайд Их хуралтайгаа оруулсан төсвөө зөвшилцөж батлах үүрэгтэй. Итгэл үзүүлэх санал хураалт Японд байдаг.

Нэр хүнд нь өндөр, тэгээд жижиг эвсэлтэй байгаа бол гол нам нь шууд итгэл үзүүлэх санал хураалт явуулж өндөр хувь авах тохиолдолд парламентаа тараан ахиад сонгууль зарладаг. Эвсэлгүйгээр парламентдаа орж бодлогоо хэрэгжүүлдэг учраас энэ заалт манайд хараахан тохиромжгүй гэж үзэж байгаа. Мөн 39.1 дүгээр зүйл дээр Ерөнхий сайд болон Засгийн газрын дөрвөөс илүүгүй гишүүн УИХ-ын гишүүний албан тушаалыг хавсарч болно гэдэгтэй санал нийлэхгүй байна. Засгийн газар тогтвортой байхын суурь нь Засгийн газрын гишүүдийн ихэнх нь Их хурлын гишүүд байх ёстой. Хүчтэй Ерөнхий сайдыг бий болгож, ажлаа хийх боломжийг нь олгоё гэж байгаа бол хэдэн Их хурлын гишүүнийг Засгийн газрын гишүүнээр сонгохоо Ерөнхий сайд шийдэх эрхтэй. Ерөнхий сайд намын дарга байна гэдэг ойлголт цаанаа явж байгаа юм.

-Ерөнхий сайдын эрх мэдлийг нэмэгдүүлнэ гэж байгаа ч 19 гишүүн Ерөнхий сайдыг огцруулах санал гарган, шинээр томилогдох Ерөнхий сайдын нэртэй цуг өргөн барьж болно гэж заасан. Ингэхээр эрх баригч намаас сонгогддог Ерөнхий сайдын байр суурь байхгүй болж байна уу. Нөгөө талаараа Ерөнхий сайдын албан тушаал тогтворгүй болчихож байгаа юм биш үү?

-Илүү дэгтэй болгох санаа юм л даа. Засгийн газрыг огцруулна гэвэл улс төрийн том үйлдэл болно биз дээ. Ийм заалт оруулж байгаа бол дараагийн Ерөнхий сайдад гарах хүн нь тогтвортой байх хэрэгтэй. Нөгөө талаар Ерөнхий сайд өөрөө каминатаа бүрдүүлнэ гэдэг намын дарга давхар байна гэдэг санаа. Сонгуульд тухайн нэр дэвшигчийг дараагийн Ерөнхий сайд болохоос гадна каминат байгуулна гэх ойлголттойгоор ирээдүйг харсан сонголтыг иргэд хийнэ гэсэн санаа юм.

 

Б.НОМИН-ЭРДЭНЭ

Эх сурвалж:ӨДРИЙН СОНИН

  • Манай сайт таалагдсан бол лайк дараарай

АНХААРУУЛГА: Уншигчдын бичсэн сэтгэгдэлд unen.mn хариуцлага хүлээхгүй болно. Манай сайт ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул Та сэтгэгдэл бичихдээ бусдын эрх ашгийг хүндэтгэн үзнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. 

Сэтгэгдэл (3)

  • ард иргэд (202.9.43.67)

    2019-06-22

    ГОРЬД МУУ ЧАЧГА,ААВЫН ЛУЙВАРЫН ХЭД ХҮРЭХГҮЙ БАЙна уу??? муу шээс?????

  • (202.131.243.186)

    2019-06-21

    ih hural tarval taarna ene metiin huviin biznestei shunaltai tsagaan gartai oron nutagtaa yu ch hyalidgui gishuun bsnaas bhgui deer 20 ond ene metiin nuhduudiig zailuulahin tuld dandaa bie daaagchdad sanalaa ugtsguue!!

  • (43.242.243.129)

    2019-06-21

    Хийсэн зуйлгуй терд гишуун гэж 4 жил баяжигчидын хугацааг дахин Сунгах санал егч байгаад харамсалтай байна хийж гэсэн хунд 1 жил ч багадахгуй