Д.Бямбасүрэн: Н.Энхбаярын тухай мэдээлэл гарахгүй өдөр гэж алга
- 2013-04-09
- Улс төр
- 0
Монгол Улсын Ерөнхий сайд асан Дашийн Бямбасүрэнтэй улс төр, эдийн засаг, гадаад бодлогын талаар өдгөөгөөс хоёр жилийн өмнө ярилцаж байснаа хүргэж байна.
-Хоёулаа яг энэ цаг үеийн байдлаас ярилцлагаа эхэлье. Тэгэхээр ирэх онд орж ирэх мөнгөний урсгалаас хамаараад төгрөгийн ханш чангарна. Ногоон мөнгө нэлээд унах хандлагатай гэж ярьж, бас хөөрцөглөж байгаа. Үүний сайн муу тал юу байдаг юм бол?
-Эдийн засгийн хувьд бодитойгоор авч үзэхэд ирж байгаа 2011 он хатуухан болох болов уу. Юуны түрүүнд нэлээд цаг хатуурах хандлагатай байна. Өнгөрсөн өвөл малынхаа нэлээд хэсгийг тавиад туучихсан. Энэ жил бас хадлан өвс ховор. Гэтэл монголчуудын маань 40 хувь нь малчид гэж бодоход бидний амьдралд нэлээд ачаа үүрүүлэх төлөвтэй. Уул уурхайгаас их мөнгө ороод ирнэ гэж хүмүүс ярьж л байна. Өнөөдөр Тавантолгойн нүүрсийг л гаргаж байгаа болохоос биш Оюутолгойг ашиглаж эхлээгүй байна. Тэгэхээр ямар нэг мөнгө орж ирэх асуудал байхгүй. Улс төрийн намууд сонгуулийн үеэр баахан хоосон амлалт өгөөд одоо түүнийгээ биелүүлсэн дүр эсгэх гэж гаднаас гуйлга гуйж, богцоо ганзагалаад явж байна л даа. Тэгээд тэр зээлдэж авсан мөнгөө манайд их мөнгө орж ирлээ гэсэн нэрээр өөрсдийнхөө буруу ажиллагааг булж, булзааруулж байна. Ер нь гаднаас зээл авч ирээдүй хойч үеийнхээ амьдралыг золиос болгон сонгуулийн амлалт биелүүлнэ гэдэг дэндүү эмгэнэлтэй явдал. Мөнгөний ханш чангарах гэдэг өөрөө их эгзэгтэй асуудал. 2008 онд доллар 861 төгрөг байсан, одоо 1260 гаруй төгрөг байна шүү дээ. Тэр үетэй харьцуулахад мөнгөний ханш 10-аад хувиар суларсан хэвээрээ байгаа. 2008 оноос хойш юмны үнэ хэчнээн өсөв дөө. Бараг хоёр дахин өслөө. Ийм нөхцөлд мөнгөний ханш өсөх нь хортой байж болно.
-Төгрөгийн ханш өссөний хор юу байх вэ. Сайн л гээд байгаа шүү дээ?
-Бодитойгоор бодоход, мөнгөний ханш өснө гэдэг экспортоо боомилж байна гэсэн үг. Экспортоо боомилно гэдэг өөрийгөө хорлож байна гэсэн үг юм. Тийм учраас төгрөгийн ханш чангарна гэдэг сайн зүйл биш. Харин тогтвортой байлгах хэрэгтэй. Нөгөө талд төгрөгийн асуудал ярихад зовлонтой юм нэлээд бий. Манайх чинь Америкийн доллар, Хятадын юань гэсэн хоёр валюттай юм. Америк, Хятадын эдийн засгийн хоорондын асуудлаас болоод юанийн доллартай харьцах ханш нэлээд чангарч ирлээ. Түрүүчийн хямралын үед бол 6.82 гаруйтай л байсан. Одоо бол 6.60 гараад чангарч байна, цаашдаа ч чангарна. Иймээс юанийн ханш чангараад ирэхээр манайд юмны үнэ өснө. Тэгэхээр бид юань доллар хоёрын ханштай ялгавартай хандах асуудал бий. Хятад улс өнгөрсөн жил өөрийнхөө юанийг дэлхийн хатуу валют гэж зарлаад дотроо бол долларыг нэг их сонирхохоо больсон. Үүнийг дагаад манай банкууд валютын нөөц их боллоо, сая доллартай боллоо гээд байгаа боловч Хятадаас шахагдсан доллар манай банкуудад өндөр хүүтэй ирж байршаад Монголын эдийн засгийг сорох, мөнгө хүүлэх ийм л механизм боллоо. Эрх биш манайхан харж л байгаа байх гэж бодох юм. Хэрэв үнэхээр гадны мөнгө ирж Монголд байршаад байгаа бол ханшаа чангаруулна гэж байхаар зээлийн хүүгээ бууруулах хэрэгтэй. Одоо манай аль ч банкин дээр очиход валютын хадгаламж 18 хувийн хүүтэй гэдэг. Хятадад 5.56 болоход л валютын хадгаламж гадагшаа урсч эхэлж байна. Гэтэл манайхан Хятадаас гурав дахин их хүүтэйгээр Хятадын хэрэггүй болсон долларыг л арвижуулж сууна.
-Гэтэл манай УИХ-ын гишүүд төгрөг болон долларын ханш, инфляцийн өсөлттэй холбогдуулаад Монголбанкны ерөнхийлөгчийг дуудаж аваачаад л тал талаас нь эрүүдэх шахуу байх юм. Энгийн хүний зүгээс харахад нэг их үр дүн ярьдаггүй шиг санагдаж байна?
-За яахав, төр хууль засаг, Төв банк нэг цэг дээр уулзаж ярилцах нь буруу биш байх. Манайхан үндсэндээ шүүх засаглал, хууль тогтоох засаглал, гүйцэтгэх засаглал гуравтай л гэж ярьдаг. Тэгээд л толгой банкаа барьж байх санаатай хэдэн шүд муутай гөлөг нэг юм ноцоод байдаг шиг тал талаас нь бөөрлөж байгаа юм. Гэтэл өнөөх нь очоод зээлийн хүүгээ бууруулахын оронд хүүгээ нэмнэ гээд үзэж байгааг бодоход Монгол төрийн мөнгөний бодлого нь Монголынхоо эсрэг эргэчихээд байгаа юм.
-Банкийг төрийн мэдэлд авах нь ч ямар учиртай юм. Ерөнхийдөө банкуудын хувь заяа хаашаа яваад байна?
-Төв банкны хувьд төрийн мөнгөний бодлогыг барьдаг газар байх нь зөв. Гэтэл төрийн мэдлийн арилжааны банк гэдэг бол өнөөх хээл хахууль, авлигын гол сүлжээний төв болно. Одоо “Зоос” банкийг дампууруулаад төрийн мэдлийнх болгочихсон, түүн дээрээ одоо болтол зодолдож байна. Үнэндээ манай банкны систем эдийн засагтаа үйлчилдэг салбараасаа илүү мөнгө хүүлдэг салбар болчихсон. Манай банкууд эдийн засагт үйлчлээд, эдийн засгаа босгоод эрүүл байлгахаасаа илүү мөнгө хүүлэх, гадныхны мөнгийг энд авч хадгалж хүүгээс нь мөнгө хожих л сонирхол бий. Өнөөдөр валютын нөөц үргэлж өслөө л гэнэ. Гэтэл гадаад худалдааны баланс үргэлж алдагдалтай байгаа. 2006 онд ганц удаа тэнцвэртэй гарсан. Түүнээс хойш үргэлж алдагдалтай гарсан. Гадаад худалдааны баланс нь алдагдалтай байхад төлбөрийн баланс нь ашигтай байна гэдэг бол гаднаас валют орж ирж мөнгө угааж байна гэсэн үг.
-Манай эдийн засгийн ирээдүйн чиг хандлага хаашаа байна. Таны хувьд ямар нэг зүйлийг төлөвлөж харж байгаа. Юутай ч энэ онд таагүй байхыг та дээр хэлсэн?
-Цаг хугацаа улам л давчуу болж байх юм. Тэгэхээр хамгийн түрүүнд шийдэх ёстой хоёр том асуудал бий. Нэгдүгээрт, манайх дөрвөн сая гаруй баррелль нефть гадагшаа экспортолсон. Түүнийг өөрсдөө боловсруулаад дотоодоо шатахуунаар хангах юм бол жилд тэрбум 200 сая долларын импортын зардал хэмнэх юм. Тэрбум гаруй долларыг эдийн засаг руугаа хийвэл ямар ч хөрөнгө оруулалт хийж, ямар ч технологи худалдаж авч болно. Нефтийн үйлдвэр байгуулна гэхэд 800 сая доллар орно. Барилгын материал энэ тэрд бага юм орно л биз. Ингээд 800 сая доллар зараад жилд тэрбум 200 сая доллар хэмнээд сууж байна гэдэг сайхан хэрэг.
-Дарханд үйлдвэр барих асуудал яригдаж, УИХ-ын дарга Д.Дэмбэрэл өнгөрсөн намар Японтой тохирчихсон шүү дээ?
-Яагаад Дарханд барих гэж, Монголын нефть Тамсагт байгаа биз дээ. Юу хийх гээд байгаа юм. Монголыг үргэлж гадаадын харьяат болгох гээд байгаа юм уу. Манайхны толгой гэж хаашаа эргэсэн зүйл байдаг юм бэ дээ.
-Тамсагт нефть нь байхад Дарханд үйлдвэр барих гээд байгаагийн цаана ямар нэг учир бий биз?
-Тамсаг булаг өөрөө тэндээ нефтийн орд газартай, сумын төвийн зориулалтаар барьж байсан, тохилог барилгууд бий. Дорнод руу зам татах юм бол Монголын нефтийн хэрэгцээг хангана. Үгүй ядахад зүүн талынхаа хэрэгцээг хангах юм. Өөрийнхөө юман дээр үйлдвэрээ барихгүй хүний юман дээр барих гээд байгаа нь их сонин санагддаг. Хоёрдугаарт, зэсийн үйлдвэрийн жинхэнэ ашиг нь зэс боловсруулахад л гарна шүү дээ. Өөрөөр хэлбэл Оюутолгой 1000-аад тонн алтны нөөцтэй гэдэг. Тэр алт чинь зэсээ боловсруулах үед л гарна. Түүнээс наана алт байгааг ч мэдэхгүй гадагшаа алдана. Энэ хоёр асуудлыг л шийдэж болмоор юм. Шийдэхэд хэцүү биш зүйл. Би тухайн үед гадаадын компаниудтай холбоо тогтоож судалгаа хийж л байсан. Эрдэнэтийн зэсийн үйлдвэрийг байгуулах асуудлаар олон улсын тендер хүртэл манай Засгийн үед зарлаж л байсан. Тэгэхэд 200 сая гаруй доллараар үйлдвэр барья гэсэн Канад улсаас санал ирж байсан, Италийн санал ч ирсэн. Тэр нефтийн үйлдвэр барих асуудал эртнээс эхэлсэн, манай засгийн үед энэ асуудлаар Америк гээд олон улс оронтой ярьж байсан. Монголын хэрэгцээг хангахад нэг их том үйлдвэр хэрэггүй. Тэгээд ийм алхмууд хийхгүй байж эдийн засгийн төв байгуулна гэж худлаа лоозондоод байх юм. Уг нь толгой нь жаахан ажиллах юм бол өөрийнхөө нефтийг Хятадад өгөөд өөрсдөө Оросоос нефть авна гэж юу гэсэн үг вэ. Ингээд хоёр гүрний хараат байдалд байх зүйлээ өөрсдөө хийгээд байна шүү. Одоо тэр дуртай цагтаа үнээ нэмдэг, хаадаг зүйлс хэвээрээ байна гэсэн үг.
-Гэтэл Сайншандын аж үйлдвэрийн парк баригдах асуудал яригдаж байна. Та энэ талаар ямар баримжаа харж байна. Үнэ өртгийн хувьд лав чамгүй зүйл дуулдана билээ?
-Нэг хэсэг ярьж байгаад чимээгүй боллоо. Хүмүүсийн судалгаа хийсэн энэ тэр гээд янз бүрийн асуудал бий л байх. Миний бодоход аливаа хүдрийг олборлосон газар нь боловсруулсан нь хамаагүй дээр л дээ. Оюутолгойн тэр өргөн уудам нутгийг Фрийдландад бэлэглэж суухын оронд тэнд нь бид үйлдвэрээ барина гээд барьсан бол зардал багатайгаар зэсээ ялгаад авах байлаа. Тэгэхээр бас л нэг дэмий ажил яриад явна уу даа.
-Та хараат байдал гэж дээр ярьсан учраас хоёулаа ярианаасаа хазайя. Өнөөдөр манай улсын өргөн уудам нутаг, байгалийн баялгийн төлөөх их гүрнүүдийн сонирхол ил далд зодолдох болов. Ялангуяа Хятад Орос хоёр байна. Тэгэхээр гадаад бодлого, аюулгүй байдлын тухай л хөндөх нь мэдээж?
-Монгол Улс газар зүйн байршлаараа төдийгүй, баялаг нөөцийнхөө талаас ч тэр дэлхий нийтийн анхаарлын төвд орчихсон. Ерээд оны үед ч яахав, Азийн төв дэх ганц ардчилсан орон, ардчиллын тугийг барьж яваа улс гээд гадныхан манайхыг сонирхдог байсан. Одоо бол Хятад, Орос хоёрын дунд байгаа асар их баялагтай орон гэдэг талаас нь сонирхож байна. Ингэж сонирхлын төвд орно гэдэг сайн, муу хоёр талтай. Манай хоёр хөрш Монголыг өөр өөрсдийнхөө нөлөөнд байлгах сонирхолтой. Энэ хоёр нийлээд Монголыг харамлаж, гадныхныг хавчих сонирхолтой байдаг. Ер нь энэ хоёр гүрний хоорондох тохиролцоо бодлогыг хараад байхад гуравдагч аль нэг гүрний нөлөөг Монголд оруулахгүй гэсэн тодорхой хандлага харагддаг. Томоор авч үзэх юм бол Орос, Хятад хоёр хоёулаа монголчуудын өөрийнх нь бүтээл юм шүү дээ. Монголчууд Хятадын нутгийг эзэлж авахаас өмнө Тангуд, Алтан зэрэг 10 гаруй жижиг улс байсан, энэ бүгдийг монголчууд нэгтгэж өгсөн юм. Үүнээс хойш Хятад улс задраагүй. Орос монголчуудыг очихоос өмнө 60 гаруй вант улс хоорондоо дайтаж байв.
Ийм байхад монголчууд нэгтгэж өгсөн, Харин тэд их гүрэн болоод манай хойд талаар орж ирээд Номхон далай хүрчихсэн байдаг. Энэ бүгдийг авч үзэхэд Монгол энэ хоёр улсын далбаан дор ямар нэг байдлаар орж болохгүй. Хоёулантай нь тэгш харилцах хэрэгтэй, гэхдээ эрхэмсэг байдлаар ёс зүйн өндөр төвшинд байх ёстой. Гэтэл харамсалтай нь Хятад Манжийн далбаан дор шургаж ороод 200 гаруй жил, Оросын далбаан дор 70 жил явлаа даа. Тэгэхээр өнгөрсөн түүхээ давтах гээд байх хэрэггүй юм.
-Түүх давтана гэснээс одоо хэр нь тэдний хараат юм шиг байдал байсаар байна. Бид яах ёстой вэ?
-Үүнийг давтах гэж оролдоод байх хэрэггүй байтал бид ямар нэг байдлаар өөрсдөө давтах гээд байх юм. Хоёр гүрний хувьд манай улсыг эдийн засгийн байдлаар нь хараат байлгах бодлого явуулж, оролдож байна. Эдийн засгаар боомилох л бодлого барьж байгаа юм. Хятадын хувьд Монголын газар нутагт бид он удаан жил байсан, эрдэс баялгийг бид авна гэсэн сонирхолтой байдаг бол Оросын хувьд ч тэр Монгол манайд байсан энэ сонирхолоо хэвээр нь хадгална гээд зарлаад байдаг. Ерээд онд Оросын ерөнхийлөгч НҮБ-ын индэр дээр очоод хуучин ЗХУ-ын харилцаж байсан хүрээгээр сонирхлоо илэрхийлнэ гээд зарлачихсан шүү дээ. Энэ чинь Монголыг л хэлж байгаа асуудал. Тэгэхээр хоёр гүрний өрсөлдөөн хэвээрээ. Гэхдээ энэ хоёр хэдийгээр хоорондоо Монголын асуудал дээр өрсөлдөх боловч үгсэн тохиролцож байгааг үгүйсгэхгүй. Энэ хоёр эдийн засгийнх нь хувьд Монголыг боомилох асуудал дээр тохирч чадна л даа. Орост манай газар нутгаас Тува гээд байж байна. Бас Хятадад Монгол Шинжаны нутаг гээд байж байна. Иймээс энэ хоёр гүрэн Монгол Улсын хөгжлийг Хөх хот, Улаан-Үүд хоёроос доогуур байгаасай гэсэн төрийн бодлого бий гэдэг нь хэнд ч илэрхий асуудал.
-Үнэнийг хэлэхэд манай төрийн тэргүүнүүдийг ялангуяа хойноос нэлээд захирах зандрах маягтай уулздаг гэсэн. Энэ тал дээр юу хэлэх вэ?
-Энэ үгүйсгээд байх зүйл биш л дээ. Манай энэ хэд чинь сонгуулиар нэг амлалт өгчихөөд, өнөөх мөнгөө олох гээд алгаа тосоод гуйлгачин царайлчихаад очихоор хэн ч гэсэн урдаас нь загнана биз дээ. Өөрсдөө загнуулах юмаа хийгээд байх юм.
-Өнөө “өгөх хүн гэдийж авах хүн бөхийнө” гэгчээр цаадуул чинь давардаг л хэрэг. Тэгэхээр бид аюулгүй байдлаа алдахгүйн тулд эдийн засгийн аюулгүй байдлаа яаж хамгаалах, эдийн засгаар бариулахгүй байх вэ. Чухам яаж?
-Эдийн засгаараа бариулахгүй байна гэдэг эдийн засгийн хараат бус байх. Хараат бус байна гэдэг маань дан уул уурхайн бүтээгдэхүүнээ эдний нутгаар дамжуулаад зөөгөөд байх нь хараат хэвээрээ байна шүү дээ. Тэгэхээр эдийн засгаа олон салбартай болгох харилцаа руу л ойртох хэрэгтэй. Түүнээс биш дан нэг талаасаа хамаардаг байх юм бол өнөө “Голланд өвчин” гэдэг чинь сэдэрнэ гэсэн үг шүү дээ.
-Ирэх сонгуулиар, сонгуулийн дараа энэ байдал бахь байдгаараа үргэлжилнэ гэж ойлгож болох нь тийм үү?
-Ирэх сонгуульд хоёр л гол асуудал бий. Нэгдүгээрт, энэ их амлачихсан мөнгөний асуудал хоолойг нь боож, наадуул чинь гадагшаа гүйгээд л мөнгө гуйгаад ирнэ. Тэгэхээр гадны нөлөөтэй л сонгууль болно шүү дээ. Хоёрдугаарт, хамтарсан Засгийн газар гээд байгаа үхсэн амьд хоёрын хоорондох юмныхаа алдаа оноог хэн хэндээ чихэж үзнэ. Эсвэл бид их сайн байсан биднийг сонгочих гээд гар гараасаа хөтлөлцөөд явах юм уу, нөгөө бол хоорондоо шидэлцэж эхлэх юм уу гэсэн хандлага бий.
-Магадгүй өнөөдрийн байдлаас харж байхад гар гараасаа хөтлөлцөөд явж болох юм. Яагаад гэвэл хоёулаа л их мөнгө амласан шүү дээ?
-Тэгэхгүй байх. Цаадуул чинь тавагтай хоол харахаараа булаацалдаад эхлэх болов уу.
-Хувийн амбиц байдаг юм уу чухам мэдэх юм алга. Хамтарсан Засгийн газраас гарах сонирхолтой гишүүд байдаг бололтой юм?
-Уг нь эрүүл яваад тооцоогоо бодчихсон нь дээр л дээ. Энэ хамтарсан Засгийн газрын нэг асуудал бол АН-ын амласан нэг сая, МАХН-ын амласан 1.5 сая төгрөгийг яагаад ч өгч чадахгүй. Энэ бол ойлгомжтой 21 мянган төгрөг гээд нэг шүлс шиг юм өгөөд өнгөрөх арга хайж байна.
-Та социалист нийгмийн үеэс төрийн алба залгуулсан хүн. Тиймээс манай улс төрчид, залуучууд таниас зөвлөгөө авна биз. Миний хувьд Э.Бат-Үүл гишүүнийг тантай холбогддог байх гэж боддог?
-Тийм зүйл байхгүй ээ. Миний хувьд санаа бодлоо хэлье гэвэл хэнд ч очоод хэлчихдэг. Үе үеийн Ерөнхийлөгч нартай холбоотой, санаа бодлоо хэлж л явсан. Одоо ч хэлэх зүйл байвал хэлдэг. Ойр харилцаатай байдаг. Миний хувьд энд тэнд гүйгээд байдаггүй. Ордноор жилдээ ганц хоёр удаа очдог.
-Бас нэг асуудал байна. Ерөнхийлөгч асан Н.Энхбаяр улс төрөөс гарахгүй, цаадуул нь оруулахгүй гээд үзэж байх шиг байна. Үүнд ямар байр суурьтай явна?
-Н.Энхбаярын тухай мэдээлэл гарахгүй өдөр гэж алга. Түүнээс хараад байхад улс төр сонирхогчдын, судлаач, ажиглагчдын улс төрийн мэдлэгийн төвшин бас цухалзаад байна. Өндөр албан тушаал хашиж байсан хүмүүсийг хооронд нь мөргөлдүүлээд дундаас нь юм олж харах гэсэн санаархал бий. Тиймээс ч Н.Энхбаярын тухай их бичих юм. Өөрөө ч бас өгөөш өгчихсөн л хүн. Нэгэнт л ардчилсан орон юм чинь үзэл бодлынхоо төвшинд л ярилцах хэрэгтэй юм болов уу. Түүнээс биш албан тушаалын төвшинд ярьж болохгүй. Ингэх юм бол хувь хүн өөрийнхөө төвшинг ч харуулж байгаа хэрэг. Хувьсгалт намынхан ерээд онд марскизмаасаа татгалзаад төв үзлийн нам болж үзлээ дээ. Гэтэл төв үзэл гэдгээ өөрснөө ойлгосонгүй.
-Таны хувьд хамтарсан Засгийн газрыг ямар ажиллалаа гэж үзэж байна. Цаадуул чинь хууль бус гэдэг ч хамтарч хийх зүйл байсан гэж тайлбарладаг шүү дээ?
-Сонгууль болж байх 2008 онд эдийн засгийн хямралын үе дуусч байлаа, хамтарсан Засгийн газар юу ч хийж чадсангүй. Өнгөрсөн жил тэр олон мал хорогдож байхад хариуцлага гэж нэг юм байна биз дээ. Ядахнаа ХХААХҮ-ийн сайдтай хариуцлага ярих ёстой. Гэтэл тэр байхгүй. Тэгээд эцэст нь хамтарсан Засгийн газар гэж яваад баахан бэлэн мөнгө амлачихаад гацаанд орчихлоо. Эргээд төр засаг маань эдийн засгийн хямралын генераторын үүсгүүр болчихлоо шүү дээ. Манай эдийн засаг өөрөө хямраад ядуураад байгаа юм биш, төр засаг өөрөө бэлэн мөнгө тараагаад бүх зүйлээ бусниулаад байгаа юм. Хамтарсан Засгийн газар хийж байгаа юм алга. Хөөрхий өдөртөө цаасан дээр нэг юм хийж л байдаг байх даа. Тэгэхээр энэ Засгийн газрын хамгийн гол хийсэн юм нь хямралын үр дүн л боллоо.
-Эд улс төрийн шийдэлд хүрч чадахгүй ажил байсан учраас хамтарсан гэдэг. Тэгээд хийсэн ажлаа ярихаар өнөөх л Оюутолгойн гэрээ, Тавантолгойн асуудлаа л ярьдаг. Оюутолгойн хөрөнгө оруулалтын гэрээнээс бид яг юу хожих вэ?
-Юу ч хожихгүй. Энэ бол Фрийдландад зүгээр л дээрэмдүүлсэн асуудал.
-Одоо Тавантолгойн асуудал бараг явчихаж байна уу даа. Үүнээс чухам юу хожих бол?
-Оюутолгойн хувьд бол газрын гүн, өндөр технологи шаардлагатай байсан байх. Тэгэхээр гадны хөрөнгө оруулалтад дулдуйдах шаардлага байсан. Тавантолгойд бол гадныхны гар харах ямар шаардлага байна вэ. Монголд нүүрсний орд газрыг ашиглах боловсон хүчин хангалттай бий. Дадлага туршлага ч бий. Тавантолгойд одоо ажиллаж байгаа хэсгийг өргөтгөөд аваад явж болох л байсан. Яахав, хөрөнгө мөнгө дутах л биз, олон улсын санхүүгийн зах зээл дээр хувьцаагаа гаргаад хөрөнгө босгож болох шүү дээ. Миний бодоход Тавантолгойг гадныхны хөрөнгө оруулагчдад өгөх биш, өөрсдөө уурхайгаа босгоод явж болох байсан. Тэгэх байтал гадныхны уурганд ороод гүйх юм. Эд гадны хөрөнгө оруулалт татаж байгаадаа ч гадныханд дулдуйдаж, өнөөх хээл хахуулиа л авч байгаа хэрэг гэж бодогддог. Ер нь манай эдийн засгийг нэг ухаалаг нөхөр гаднаас удирдаад байна уу гэж боддог.
-Хоёулаа яг энэ цаг үеийн байдлаас ярилцлагаа эхэлье. Тэгэхээр ирэх онд орж ирэх мөнгөний урсгалаас хамаараад төгрөгийн ханш чангарна. Ногоон мөнгө нэлээд унах хандлагатай гэж ярьж, бас хөөрцөглөж байгаа. Үүний сайн муу тал юу байдаг юм бол?
-Эдийн засгийн хувьд бодитойгоор авч үзэхэд ирж байгаа 2011 он хатуухан болох болов уу. Юуны түрүүнд нэлээд цаг хатуурах хандлагатай байна. Өнгөрсөн өвөл малынхаа нэлээд хэсгийг тавиад туучихсан. Энэ жил бас хадлан өвс ховор. Гэтэл монголчуудын маань 40 хувь нь малчид гэж бодоход бидний амьдралд нэлээд ачаа үүрүүлэх төлөвтэй. Уул уурхайгаас их мөнгө ороод ирнэ гэж хүмүүс ярьж л байна. Өнөөдөр Тавантолгойн нүүрсийг л гаргаж байгаа болохоос биш Оюутолгойг ашиглаж эхлээгүй байна. Тэгэхээр ямар нэг мөнгө орж ирэх асуудал байхгүй. Улс төрийн намууд сонгуулийн үеэр баахан хоосон амлалт өгөөд одоо түүнийгээ биелүүлсэн дүр эсгэх гэж гаднаас гуйлга гуйж, богцоо ганзагалаад явж байна л даа. Тэгээд тэр зээлдэж авсан мөнгөө манайд их мөнгө орж ирлээ гэсэн нэрээр өөрсдийнхөө буруу ажиллагааг булж, булзааруулж байна. Ер нь гаднаас зээл авч ирээдүй хойч үеийнхээ амьдралыг золиос болгон сонгуулийн амлалт биелүүлнэ гэдэг дэндүү эмгэнэлтэй явдал. Мөнгөний ханш чангарах гэдэг өөрөө их эгзэгтэй асуудал. 2008 онд доллар 861 төгрөг байсан, одоо 1260 гаруй төгрөг байна шүү дээ. Тэр үетэй харьцуулахад мөнгөний ханш 10-аад хувиар суларсан хэвээрээ байгаа. 2008 оноос хойш юмны үнэ хэчнээн өсөв дөө. Бараг хоёр дахин өслөө. Ийм нөхцөлд мөнгөний ханш өсөх нь хортой байж болно.
-Төгрөгийн ханш өссөний хор юу байх вэ. Сайн л гээд байгаа шүү дээ?
-Бодитойгоор бодоход, мөнгөний ханш өснө гэдэг экспортоо боомилж байна гэсэн үг. Экспортоо боомилно гэдэг өөрийгөө хорлож байна гэсэн үг юм. Тийм учраас төгрөгийн ханш чангарна гэдэг сайн зүйл биш. Харин тогтвортой байлгах хэрэгтэй. Нөгөө талд төгрөгийн асуудал ярихад зовлонтой юм нэлээд бий. Манайх чинь Америкийн доллар, Хятадын юань гэсэн хоёр валюттай юм. Америк, Хятадын эдийн засгийн хоорондын асуудлаас болоод юанийн доллартай харьцах ханш нэлээд чангарч ирлээ. Түрүүчийн хямралын үед бол 6.82 гаруйтай л байсан. Одоо бол 6.60 гараад чангарч байна, цаашдаа ч чангарна. Иймээс юанийн ханш чангараад ирэхээр манайд юмны үнэ өснө. Тэгэхээр бид юань доллар хоёрын ханштай ялгавартай хандах асуудал бий. Хятад улс өнгөрсөн жил өөрийнхөө юанийг дэлхийн хатуу валют гэж зарлаад дотроо бол долларыг нэг их сонирхохоо больсон. Үүнийг дагаад манай банкууд валютын нөөц их боллоо, сая доллартай боллоо гээд байгаа боловч Хятадаас шахагдсан доллар манай банкуудад өндөр хүүтэй ирж байршаад Монголын эдийн засгийг сорох, мөнгө хүүлэх ийм л механизм боллоо. Эрх биш манайхан харж л байгаа байх гэж бодох юм. Хэрэв үнэхээр гадны мөнгө ирж Монголд байршаад байгаа бол ханшаа чангаруулна гэж байхаар зээлийн хүүгээ бууруулах хэрэгтэй. Одоо манай аль ч банкин дээр очиход валютын хадгаламж 18 хувийн хүүтэй гэдэг. Хятадад 5.56 болоход л валютын хадгаламж гадагшаа урсч эхэлж байна. Гэтэл манайхан Хятадаас гурав дахин их хүүтэйгээр Хятадын хэрэггүй болсон долларыг л арвижуулж сууна.
-Гэтэл манай УИХ-ын гишүүд төгрөг болон долларын ханш, инфляцийн өсөлттэй холбогдуулаад Монголбанкны ерөнхийлөгчийг дуудаж аваачаад л тал талаас нь эрүүдэх шахуу байх юм. Энгийн хүний зүгээс харахад нэг их үр дүн ярьдаггүй шиг санагдаж байна?
-За яахав, төр хууль засаг, Төв банк нэг цэг дээр уулзаж ярилцах нь буруу биш байх. Манайхан үндсэндээ шүүх засаглал, хууль тогтоох засаглал, гүйцэтгэх засаглал гуравтай л гэж ярьдаг. Тэгээд л толгой банкаа барьж байх санаатай хэдэн шүд муутай гөлөг нэг юм ноцоод байдаг шиг тал талаас нь бөөрлөж байгаа юм. Гэтэл өнөөх нь очоод зээлийн хүүгээ бууруулахын оронд хүүгээ нэмнэ гээд үзэж байгааг бодоход Монгол төрийн мөнгөний бодлого нь Монголынхоо эсрэг эргэчихээд байгаа юм.
-Банкийг төрийн мэдэлд авах нь ч ямар учиртай юм. Ерөнхийдөө банкуудын хувь заяа хаашаа яваад байна?
-Төв банкны хувьд төрийн мөнгөний бодлогыг барьдаг газар байх нь зөв. Гэтэл төрийн мэдлийн арилжааны банк гэдэг бол өнөөх хээл хахууль, авлигын гол сүлжээний төв болно. Одоо “Зоос” банкийг дампууруулаад төрийн мэдлийнх болгочихсон, түүн дээрээ одоо болтол зодолдож байна. Үнэндээ манай банкны систем эдийн засагтаа үйлчилдэг салбараасаа илүү мөнгө хүүлдэг салбар болчихсон. Манай банкууд эдийн засагт үйлчлээд, эдийн засгаа босгоод эрүүл байлгахаасаа илүү мөнгө хүүлэх, гадныхны мөнгийг энд авч хадгалж хүүгээс нь мөнгө хожих л сонирхол бий. Өнөөдөр валютын нөөц үргэлж өслөө л гэнэ. Гэтэл гадаад худалдааны баланс үргэлж алдагдалтай байгаа. 2006 онд ганц удаа тэнцвэртэй гарсан. Түүнээс хойш үргэлж алдагдалтай гарсан. Гадаад худалдааны баланс нь алдагдалтай байхад төлбөрийн баланс нь ашигтай байна гэдэг бол гаднаас валют орж ирж мөнгө угааж байна гэсэн үг.
-Манай эдийн засгийн ирээдүйн чиг хандлага хаашаа байна. Таны хувьд ямар нэг зүйлийг төлөвлөж харж байгаа. Юутай ч энэ онд таагүй байхыг та дээр хэлсэн?
-Цаг хугацаа улам л давчуу болж байх юм. Тэгэхээр хамгийн түрүүнд шийдэх ёстой хоёр том асуудал бий. Нэгдүгээрт, манайх дөрвөн сая гаруй баррелль нефть гадагшаа экспортолсон. Түүнийг өөрсдөө боловсруулаад дотоодоо шатахуунаар хангах юм бол жилд тэрбум 200 сая долларын импортын зардал хэмнэх юм. Тэрбум гаруй долларыг эдийн засаг руугаа хийвэл ямар ч хөрөнгө оруулалт хийж, ямар ч технологи худалдаж авч болно. Нефтийн үйлдвэр байгуулна гэхэд 800 сая доллар орно. Барилгын материал энэ тэрд бага юм орно л биз. Ингээд 800 сая доллар зараад жилд тэрбум 200 сая доллар хэмнээд сууж байна гэдэг сайхан хэрэг.
-Дарханд үйлдвэр барих асуудал яригдаж, УИХ-ын дарга Д.Дэмбэрэл өнгөрсөн намар Японтой тохирчихсон шүү дээ?
-Яагаад Дарханд барих гэж, Монголын нефть Тамсагт байгаа биз дээ. Юу хийх гээд байгаа юм. Монголыг үргэлж гадаадын харьяат болгох гээд байгаа юм уу. Манайхны толгой гэж хаашаа эргэсэн зүйл байдаг юм бэ дээ.
-Тамсагт нефть нь байхад Дарханд үйлдвэр барих гээд байгаагийн цаана ямар нэг учир бий биз?
-Тамсаг булаг өөрөө тэндээ нефтийн орд газартай, сумын төвийн зориулалтаар барьж байсан, тохилог барилгууд бий. Дорнод руу зам татах юм бол Монголын нефтийн хэрэгцээг хангана. Үгүй ядахад зүүн талынхаа хэрэгцээг хангах юм. Өөрийнхөө юман дээр үйлдвэрээ барихгүй хүний юман дээр барих гээд байгаа нь их сонин санагддаг. Хоёрдугаарт, зэсийн үйлдвэрийн жинхэнэ ашиг нь зэс боловсруулахад л гарна шүү дээ. Өөрөөр хэлбэл Оюутолгой 1000-аад тонн алтны нөөцтэй гэдэг. Тэр алт чинь зэсээ боловсруулах үед л гарна. Түүнээс наана алт байгааг ч мэдэхгүй гадагшаа алдана. Энэ хоёр асуудлыг л шийдэж болмоор юм. Шийдэхэд хэцүү биш зүйл. Би тухайн үед гадаадын компаниудтай холбоо тогтоож судалгаа хийж л байсан. Эрдэнэтийн зэсийн үйлдвэрийг байгуулах асуудлаар олон улсын тендер хүртэл манай Засгийн үед зарлаж л байсан. Тэгэхэд 200 сая гаруй доллараар үйлдвэр барья гэсэн Канад улсаас санал ирж байсан, Италийн санал ч ирсэн. Тэр нефтийн үйлдвэр барих асуудал эртнээс эхэлсэн, манай засгийн үед энэ асуудлаар Америк гээд олон улс оронтой ярьж байсан. Монголын хэрэгцээг хангахад нэг их том үйлдвэр хэрэггүй. Тэгээд ийм алхмууд хийхгүй байж эдийн засгийн төв байгуулна гэж худлаа лоозондоод байх юм. Уг нь толгой нь жаахан ажиллах юм бол өөрийнхөө нефтийг Хятадад өгөөд өөрсдөө Оросоос нефть авна гэж юу гэсэн үг вэ. Ингээд хоёр гүрний хараат байдалд байх зүйлээ өөрсдөө хийгээд байна шүү. Одоо тэр дуртай цагтаа үнээ нэмдэг, хаадаг зүйлс хэвээрээ байна гэсэн үг.
-Гэтэл Сайншандын аж үйлдвэрийн парк баригдах асуудал яригдаж байна. Та энэ талаар ямар баримжаа харж байна. Үнэ өртгийн хувьд лав чамгүй зүйл дуулдана билээ?
-Нэг хэсэг ярьж байгаад чимээгүй боллоо. Хүмүүсийн судалгаа хийсэн энэ тэр гээд янз бүрийн асуудал бий л байх. Миний бодоход аливаа хүдрийг олборлосон газар нь боловсруулсан нь хамаагүй дээр л дээ. Оюутолгойн тэр өргөн уудам нутгийг Фрийдландад бэлэглэж суухын оронд тэнд нь бид үйлдвэрээ барина гээд барьсан бол зардал багатайгаар зэсээ ялгаад авах байлаа. Тэгэхээр бас л нэг дэмий ажил яриад явна уу даа.
-Та хараат байдал гэж дээр ярьсан учраас хоёулаа ярианаасаа хазайя. Өнөөдөр манай улсын өргөн уудам нутаг, байгалийн баялгийн төлөөх их гүрнүүдийн сонирхол ил далд зодолдох болов. Ялангуяа Хятад Орос хоёр байна. Тэгэхээр гадаад бодлого, аюулгүй байдлын тухай л хөндөх нь мэдээж?
-Монгол Улс газар зүйн байршлаараа төдийгүй, баялаг нөөцийнхөө талаас ч тэр дэлхий нийтийн анхаарлын төвд орчихсон. Ерээд оны үед ч яахав, Азийн төв дэх ганц ардчилсан орон, ардчиллын тугийг барьж яваа улс гээд гадныхан манайхыг сонирхдог байсан. Одоо бол Хятад, Орос хоёрын дунд байгаа асар их баялагтай орон гэдэг талаас нь сонирхож байна. Ингэж сонирхлын төвд орно гэдэг сайн, муу хоёр талтай. Манай хоёр хөрш Монголыг өөр өөрсдийнхөө нөлөөнд байлгах сонирхолтой. Энэ хоёр нийлээд Монголыг харамлаж, гадныхныг хавчих сонирхолтой байдаг. Ер нь энэ хоёр гүрний хоорондох тохиролцоо бодлогыг хараад байхад гуравдагч аль нэг гүрний нөлөөг Монголд оруулахгүй гэсэн тодорхой хандлага харагддаг. Томоор авч үзэх юм бол Орос, Хятад хоёр хоёулаа монголчуудын өөрийнх нь бүтээл юм шүү дээ. Монголчууд Хятадын нутгийг эзэлж авахаас өмнө Тангуд, Алтан зэрэг 10 гаруй жижиг улс байсан, энэ бүгдийг монголчууд нэгтгэж өгсөн юм. Үүнээс хойш Хятад улс задраагүй. Орос монголчуудыг очихоос өмнө 60 гаруй вант улс хоорондоо дайтаж байв.
Ийм байхад монголчууд нэгтгэж өгсөн, Харин тэд их гүрэн болоод манай хойд талаар орж ирээд Номхон далай хүрчихсэн байдаг. Энэ бүгдийг авч үзэхэд Монгол энэ хоёр улсын далбаан дор ямар нэг байдлаар орж болохгүй. Хоёулантай нь тэгш харилцах хэрэгтэй, гэхдээ эрхэмсэг байдлаар ёс зүйн өндөр төвшинд байх ёстой. Гэтэл харамсалтай нь Хятад Манжийн далбаан дор шургаж ороод 200 гаруй жил, Оросын далбаан дор 70 жил явлаа даа. Тэгэхээр өнгөрсөн түүхээ давтах гээд байх хэрэггүй юм.
-Түүх давтана гэснээс одоо хэр нь тэдний хараат юм шиг байдал байсаар байна. Бид яах ёстой вэ?
-Үүнийг давтах гэж оролдоод байх хэрэггүй байтал бид ямар нэг байдлаар өөрсдөө давтах гээд байх юм. Хоёр гүрний хувьд манай улсыг эдийн засгийн байдлаар нь хараат байлгах бодлого явуулж, оролдож байна. Эдийн засгаар боомилох л бодлого барьж байгаа юм. Хятадын хувьд Монголын газар нутагт бид он удаан жил байсан, эрдэс баялгийг бид авна гэсэн сонирхолтой байдаг бол Оросын хувьд ч тэр Монгол манайд байсан энэ сонирхолоо хэвээр нь хадгална гээд зарлаад байдаг. Ерээд онд Оросын ерөнхийлөгч НҮБ-ын индэр дээр очоод хуучин ЗХУ-ын харилцаж байсан хүрээгээр сонирхлоо илэрхийлнэ гээд зарлачихсан шүү дээ. Энэ чинь Монголыг л хэлж байгаа асуудал. Тэгэхээр хоёр гүрний өрсөлдөөн хэвээрээ. Гэхдээ энэ хоёр хэдийгээр хоорондоо Монголын асуудал дээр өрсөлдөх боловч үгсэн тохиролцож байгааг үгүйсгэхгүй. Энэ хоёр эдийн засгийнх нь хувьд Монголыг боомилох асуудал дээр тохирч чадна л даа. Орост манай газар нутгаас Тува гээд байж байна. Бас Хятадад Монгол Шинжаны нутаг гээд байж байна. Иймээс энэ хоёр гүрэн Монгол Улсын хөгжлийг Хөх хот, Улаан-Үүд хоёроос доогуур байгаасай гэсэн төрийн бодлого бий гэдэг нь хэнд ч илэрхий асуудал.
-Үнэнийг хэлэхэд манай төрийн тэргүүнүүдийг ялангуяа хойноос нэлээд захирах зандрах маягтай уулздаг гэсэн. Энэ тал дээр юу хэлэх вэ?
-Энэ үгүйсгээд байх зүйл биш л дээ. Манай энэ хэд чинь сонгуулиар нэг амлалт өгчихөөд, өнөөх мөнгөө олох гээд алгаа тосоод гуйлгачин царайлчихаад очихоор хэн ч гэсэн урдаас нь загнана биз дээ. Өөрсдөө загнуулах юмаа хийгээд байх юм.
-Өнөө “өгөх хүн гэдийж авах хүн бөхийнө” гэгчээр цаадуул чинь давардаг л хэрэг. Тэгэхээр бид аюулгүй байдлаа алдахгүйн тулд эдийн засгийн аюулгүй байдлаа яаж хамгаалах, эдийн засгаар бариулахгүй байх вэ. Чухам яаж?
-Эдийн засгаараа бариулахгүй байна гэдэг эдийн засгийн хараат бус байх. Хараат бус байна гэдэг маань дан уул уурхайн бүтээгдэхүүнээ эдний нутгаар дамжуулаад зөөгөөд байх нь хараат хэвээрээ байна шүү дээ. Тэгэхээр эдийн засгаа олон салбартай болгох харилцаа руу л ойртох хэрэгтэй. Түүнээс биш дан нэг талаасаа хамаардаг байх юм бол өнөө “Голланд өвчин” гэдэг чинь сэдэрнэ гэсэн үг шүү дээ.
-Ирэх сонгуулиар, сонгуулийн дараа энэ байдал бахь байдгаараа үргэлжилнэ гэж ойлгож болох нь тийм үү?
-Ирэх сонгуульд хоёр л гол асуудал бий. Нэгдүгээрт, энэ их амлачихсан мөнгөний асуудал хоолойг нь боож, наадуул чинь гадагшаа гүйгээд л мөнгө гуйгаад ирнэ. Тэгэхээр гадны нөлөөтэй л сонгууль болно шүү дээ. Хоёрдугаарт, хамтарсан Засгийн газар гээд байгаа үхсэн амьд хоёрын хоорондох юмныхаа алдаа оноог хэн хэндээ чихэж үзнэ. Эсвэл бид их сайн байсан биднийг сонгочих гээд гар гараасаа хөтлөлцөөд явах юм уу, нөгөө бол хоорондоо шидэлцэж эхлэх юм уу гэсэн хандлага бий.
-Магадгүй өнөөдрийн байдлаас харж байхад гар гараасаа хөтлөлцөөд явж болох юм. Яагаад гэвэл хоёулаа л их мөнгө амласан шүү дээ?
-Тэгэхгүй байх. Цаадуул чинь тавагтай хоол харахаараа булаацалдаад эхлэх болов уу.
-Хувийн амбиц байдаг юм уу чухам мэдэх юм алга. Хамтарсан Засгийн газраас гарах сонирхолтой гишүүд байдаг бололтой юм?
-Уг нь эрүүл яваад тооцоогоо бодчихсон нь дээр л дээ. Энэ хамтарсан Засгийн газрын нэг асуудал бол АН-ын амласан нэг сая, МАХН-ын амласан 1.5 сая төгрөгийг яагаад ч өгч чадахгүй. Энэ бол ойлгомжтой 21 мянган төгрөг гээд нэг шүлс шиг юм өгөөд өнгөрөх арга хайж байна.
-Та социалист нийгмийн үеэс төрийн алба залгуулсан хүн. Тиймээс манай улс төрчид, залуучууд таниас зөвлөгөө авна биз. Миний хувьд Э.Бат-Үүл гишүүнийг тантай холбогддог байх гэж боддог?
-Тийм зүйл байхгүй ээ. Миний хувьд санаа бодлоо хэлье гэвэл хэнд ч очоод хэлчихдэг. Үе үеийн Ерөнхийлөгч нартай холбоотой, санаа бодлоо хэлж л явсан. Одоо ч хэлэх зүйл байвал хэлдэг. Ойр харилцаатай байдаг. Миний хувьд энд тэнд гүйгээд байдаггүй. Ордноор жилдээ ганц хоёр удаа очдог.
-Бас нэг асуудал байна. Ерөнхийлөгч асан Н.Энхбаяр улс төрөөс гарахгүй, цаадуул нь оруулахгүй гээд үзэж байх шиг байна. Үүнд ямар байр суурьтай явна?
-Н.Энхбаярын тухай мэдээлэл гарахгүй өдөр гэж алга. Түүнээс хараад байхад улс төр сонирхогчдын, судлаач, ажиглагчдын улс төрийн мэдлэгийн төвшин бас цухалзаад байна. Өндөр албан тушаал хашиж байсан хүмүүсийг хооронд нь мөргөлдүүлээд дундаас нь юм олж харах гэсэн санаархал бий. Тиймээс ч Н.Энхбаярын тухай их бичих юм. Өөрөө ч бас өгөөш өгчихсөн л хүн. Нэгэнт л ардчилсан орон юм чинь үзэл бодлынхоо төвшинд л ярилцах хэрэгтэй юм болов уу. Түүнээс биш албан тушаалын төвшинд ярьж болохгүй. Ингэх юм бол хувь хүн өөрийнхөө төвшинг ч харуулж байгаа хэрэг. Хувьсгалт намынхан ерээд онд марскизмаасаа татгалзаад төв үзлийн нам болж үзлээ дээ. Гэтэл төв үзэл гэдгээ өөрснөө ойлгосонгүй.
-Таны хувьд хамтарсан Засгийн газрыг ямар ажиллалаа гэж үзэж байна. Цаадуул чинь хууль бус гэдэг ч хамтарч хийх зүйл байсан гэж тайлбарладаг шүү дээ?
-Сонгууль болж байх 2008 онд эдийн засгийн хямралын үе дуусч байлаа, хамтарсан Засгийн газар юу ч хийж чадсангүй. Өнгөрсөн жил тэр олон мал хорогдож байхад хариуцлага гэж нэг юм байна биз дээ. Ядахнаа ХХААХҮ-ийн сайдтай хариуцлага ярих ёстой. Гэтэл тэр байхгүй. Тэгээд эцэст нь хамтарсан Засгийн газар гэж яваад баахан бэлэн мөнгө амлачихаад гацаанд орчихлоо. Эргээд төр засаг маань эдийн засгийн хямралын генераторын үүсгүүр болчихлоо шүү дээ. Манай эдийн засаг өөрөө хямраад ядуураад байгаа юм биш, төр засаг өөрөө бэлэн мөнгө тараагаад бүх зүйлээ бусниулаад байгаа юм. Хамтарсан Засгийн газар хийж байгаа юм алга. Хөөрхий өдөртөө цаасан дээр нэг юм хийж л байдаг байх даа. Тэгэхээр энэ Засгийн газрын хамгийн гол хийсэн юм нь хямралын үр дүн л боллоо.
-Эд улс төрийн шийдэлд хүрч чадахгүй ажил байсан учраас хамтарсан гэдэг. Тэгээд хийсэн ажлаа ярихаар өнөөх л Оюутолгойн гэрээ, Тавантолгойн асуудлаа л ярьдаг. Оюутолгойн хөрөнгө оруулалтын гэрээнээс бид яг юу хожих вэ?
-Юу ч хожихгүй. Энэ бол Фрийдландад зүгээр л дээрэмдүүлсэн асуудал.
-Одоо Тавантолгойн асуудал бараг явчихаж байна уу даа. Үүнээс чухам юу хожих бол?
-Оюутолгойн хувьд бол газрын гүн, өндөр технологи шаардлагатай байсан байх. Тэгэхээр гадны хөрөнгө оруулалтад дулдуйдах шаардлага байсан. Тавантолгойд бол гадныхны гар харах ямар шаардлага байна вэ. Монголд нүүрсний орд газрыг ашиглах боловсон хүчин хангалттай бий. Дадлага туршлага ч бий. Тавантолгойд одоо ажиллаж байгаа хэсгийг өргөтгөөд аваад явж болох л байсан. Яахав, хөрөнгө мөнгө дутах л биз, олон улсын санхүүгийн зах зээл дээр хувьцаагаа гаргаад хөрөнгө босгож болох шүү дээ. Миний бодоход Тавантолгойг гадныхны хөрөнгө оруулагчдад өгөх биш, өөрсдөө уурхайгаа босгоод явж болох байсан. Тэгэх байтал гадныхны уурганд ороод гүйх юм. Эд гадны хөрөнгө оруулалт татаж байгаадаа ч гадныханд дулдуйдаж, өнөөх хээл хахуулиа л авч байгаа хэрэг гэж бодогддог. Ер нь манай эдийн засгийг нэг ухаалаг нөхөр гаднаас удирдаад байна уу гэж боддог.
С.Ууганбаяр
Сэтгэгдэл (200)
rDeyvsVBFsJNwaMpyjC (5.188.211.14)
WvyXKt zuqbyshfupof, [url=http://dhwvbogkxaeq.com/]dhwvbogkxaeq[/url], [link=http://pjbfvotzpjft.com/]pjbfvotzpjft[/link], http://wfemwsdkbmdb.com/
ulaElZfLWgYII (5.188.211.11)
Xr5G65 oedqembyujtr, [url=http://cjniqlzwztrv.com/]cjniqlzwztrv[/url], [link=http://dppyuqurnszz.com/]dppyuqurnszz[/link], http://zcclffoycjxp.com/
CZMAQWPYvSGS (5.188.211.10)
hArVw8 kfmnlcnolssh, [url=http://yoicndcqboym.com/]yoicndcqboym[/url], [link=http://gbkosaoufjji.com/]gbkosaoufjji[/link], http://vwfteamoxtgw.com/
ZgSBVUDqFZ (5.188.211.13)
9a62FX adzbidhscapf, [url=http://xyujggccjgva.com/]xyujggccjgva[/url], [link=http://ublqsthuyshr.com/]ublqsthuyshr[/link], http://qxnphaxgxdwu.com/
NTKoPYKCXfRILWf (5.188.211.11)
ejxdbS ocurzsyncjzv, [url=http://upgtkcrzlrvu.com/]upgtkcrzlrvu[/url], [link=http://ssetftubqagz.com/]ssetftubqagz[/link], http://soinrglwiyfh.com/
dNiRhDbPqxSJBh (5.188.211.14)
yePYTi jckcqufzbxcx, [url=http://wflutqlxvwut.com/]wflutqlxvwut[/url], [link=http://icsishbbcans.com/]icsishbbcans[/link], http://iryuafvdmkqp.com/
VVhDvYOA (5.188.211.15)
lSl6Ng bznlxgzxqctw, [url=http://ktilouzatbhj.com/]ktilouzatbhj[/url], [link=http://jgykbymzjiqm.com/]jgykbymzjiqm[/link], http://scrmayduujxy.com/
SVbuIqEPgdWVBbBJoa (5.188.211.10)
YSbDcG fbklpmgelhaq, [url=http://qugkdmrieohj.com/]qugkdmrieohj[/url], [link=http://ipbinnafqlnu.com/]ipbinnafqlnu[/link], http://qfptcgndraaf.com/
EJIjNATdqRohlKxYC (5.188.211.15)
XUbuQT ztqugxizggmp, [url=http://pstltjdetgxg.com/]pstltjdetgxg[/url], [link=http://kiusotxuzzyp.com/]kiusotxuzzyp[/link], http://xxbwiqwudwwh.com/
EaoEeYwHVUSuxx (5.188.211.11)
YXnLBk bxiwuqpyhbek, [url=http://nknczefijpbb.com/]nknczefijpbb[/url], [link=http://rformrvdkbyy.com/]rformrvdkbyy[/link], http://fhveboknojxg.com/
BwopfolTAVYJfLyU (5.188.211.14)
gDomAs pwupyukzjoyy, [url=http://jxbaeuoltnfz.com/]jxbaeuoltnfz[/url], [link=http://hbgzeumlzqle.com/]hbgzeumlzqle[/link], http://upsdmzczjzcx.com/
eolykuYuUWMaEQ (5.188.211.13)
5iDsFZ ojaknaomradv, [url=http://wpmyowlaklsb.com/]wpmyowlaklsb[/url], [link=http://hofroikaiugw.com/]hofroikaiugw[/link], http://kabcmtnfvvnh.com/
YZdfvQxj (5.188.211.10)
lVb2dU fovlmbdvepfz, [url=http://epuwlqgvqvgl.com/]epuwlqgvqvgl[/url], [link=http://dgnfidcnbcbn.com/]dgnfidcnbcbn[/link], http://orudcsaybndr.com/
mcTJbAbY (5.188.211.39)
ktWPxM http://www.FyLitCl7Pf7ojQdDUOLQOuaxTXbj5iNG.com
TcudWRTdDPXyh (5.188.211.16)
apFPy3 pnehrprkxqro, [url=http://kylibmhcunbr.com/]kylibmhcunbr[/url], [link=http://dbrumlqmzxem.com/]dbrumlqmzxem[/link], http://nlvrfjsegfkw.com/
umLMllTIksR (5.188.211.37)
OtLMXX cjbyxcshdhdm, [url=http://teafyygshgzl.com/]teafyygshgzl[/url], [link=http://llmosfuxkwhw.com/]llmosfuxkwhw[/link], http://foblcdvaikbd.com/
EqNGzzGapYrHb (5.188.211.10)
Y0CLs2 citaykznnosr, [url=http://nuflvvzyalos.com/]nuflvvzyalos[/url], [link=http://whhvmunxsltu.com/]whhvmunxsltu[/link], http://hmeixfbosmev.com/
EirJfsGdIKSOnzUV (5.188.211.10)
XwhI5U http://www.y7YwKx7Pm6OnyJvolbcwrWdoEnRF29pb.com
pJCWLpfij (5.188.211.10)
XZrC81 http://www.y7YwKx7Pm6OnyJvolbcwrWdoEnRF29pb.com
byfYDOVCkl (5.188.211.43)
ZvrkbZ http://www.y7YwKx7Pm6OnyJvolbcwrWdoEnRF29pb.com
qZPgiFkXHKSbbcRnw (5.188.211.24)
9cYEeW http://www.y7YwKx7Pm6OnyJvolbcwrWdoEnRF29pb.com
CrMEQZbEK (5.188.211.24)
VAPPkZ http://www.y7YwKx7Pm6OnyJvolbcwrWdoEnRF29pb.com
ZpgAnpNUYqTd (188.143.232.43)
5Ni7Jb http://www.FyLitCl7Pf7kjQdDUOLQOuaxTXbj5iNG.com
CGSQdForQjMIsgGZNDq (188.143.232.15)
7N1ITe http://www.FyLitCl7Pf7kjQdDUOLQOuaxTXbj5iNG.com
wcPhtBvIltaHjtCtff (188.143.232.70)
OnoMZl http://www.y7YwKx7Pm6OnyJvolbcwrWdoEnRF29pb.com
christian louboutin online outlet (91.200.12.138)
christian louboutin shoes mens christian louboutin online outlet http://canadachristianlouboutinoutlet.blogspot.com/
christian louboutin outlet store (91.200.12.138)
womens christian louboutin flats christian louboutin outlet store http://canadachristianlouboutin.blogspot.com/
christian louboutin shoes outlet (91.200.12.138)
louboutin shoes price christian louboutin shoes outlet http://canadachristianlouboutinoutlet.blogspot.com/
christian louboutin cheapest (91.200.12.138)
christian louboutin sandals sale christian louboutin cheapest http://canadachristianlouboutin.blogspot.com/
christian louboutin cheapest (91.200.12.138)
louboutin evening shoes canada christian louboutin cheapest http://canadachristianlouboutin.blogspot.com/
christian louboutin shoes online (91.200.12.138)
louboutin men shoes christian louboutin shoes online http://canadachristianlouboutinoutlet.blogspot.com/
discount fitflops (91.200.12.138)
fit flop stockists discount fitflops http://australiafitflops.iemiller.net/
fitflop cheapest (91.200.12.138)
whirl fitflop fitflop cheapest http://fitflopssalesingapore.blogspot.com/
fitflop outlet sales (91.200.12.138)
fitflop hooper sale fitflop outlet sales http://singaporeasalefitflops.blogspot.com/
birkenstock shoes sale (91.200.12.138)
buy birkenstocks online birkenstock shoes sale http://birkenstocksaleaustralia.blogspot.com/
birkenstock clearance (91.200.12.138)
birkenstock sale birkenstock clearance http://birkenstocksaleaustralia.blogspot.com/
OUkwuwoPMIQoreyGnk (188.143.232.43)
f4TEAP http://www.FyLitCl7Pf7kjQdDUOLQOuaxTXbj5iNG.com
eOevsAWYYifbUa (188.143.232.19)
I"m doing an internship minutes average cost of wellbutrin xl encouragement economical By Friday night, South Dakota officials had closed I-90 from the Wyoming border to Murdo. And no travel was advised in Rapid City, where first responders were overwhelmed with calls for stuck vehicles and downed trees and power lines making some roads impassable. Police spokeswoman Tarah Heupel said snow and ice was accumulating on traffic signals, making the lights difficult to see.
eOevsAWYYifbUa (188.143.232.19)
Hold the line, please shook wellbutrin sr manufacturers commerce In the Friday ruling, the panel said certain Samsung devicesinfringed on the so-called "501 patent," a plug with circuitryto detect when a stereo headset or other device is plugged in,and the "949 patent," which helps to interpret certain swipes ona touchscreen device.
eOevsAWYYifbUa (188.143.232.19)
It"s OK unemployed configuration wellbutrin generic bupropion dos fires "We need to approach the current diplomatic initiative with eyes wide open, and we must not allow Iran to use negotiations as a tool of delay and deception," Republican Senators John McCain, Lindsey Graham, and Kelly Ayotte said in a statement.
eOevsAWYYifbUa (188.143.232.19)
i"m fine good work memorable plan cheap bupropion xl resentment affairs Anyone can hope to be a election candidate for the party if they are endorsed by 100 potential voters from the constituency they hope to represent. Political analysts say thatâs not too difficult but makes the process more transparent.
eOevsAWYYifbUa (188.143.232.19)
How do I get an outside line? date zoloft 75 mg tablet knot tangible To be clear, in my home we aren"t nutritional puritans, and we most assuredly do buy and eat some processed foods. We"re not scared of "chemicals," we don"t go out of our way to eat "organic," and we aren"t folks who would have you believe that kale chips taste as good as real ones. We simply try to do our own personal best and, in so doing, we try to eat and serve those foods â actual foods â with a healthy evidence base behind them as often as we can.
eOevsAWYYifbUa (188.143.232.19)
One moment, please britain propecia hair loss treatment reviews sequence thoughtfully The problem is not that it gives Amazon a 160-page court ruling with which to wallop book publishers into submission. The problem is that both Apple and Amazon are stuck in an old-fashioned tech business modelâthe eco-system model--that stymies innovation and traps consumers in an endless cycle of acquisition and obsolescence. It"s a model that has taken one of the best inventions of all timeâthe paper bookâand turned it into a digital mess.
eOevsAWYYifbUa (188.143.232.19)
I"m a partner in workman generic zoloft no prescription hell Of course, Facebook isn’t going to sit back and cede the “public square” title to its smaller rival. It has been planning for months to launch a video-ad service of its own. It is also rolling out a series of initiatives to highlight the conversations that are happening across its platform.
eOevsAWYYifbUa (188.143.232.19)
Will I get paid for overtime? evolution voltaren sr 100mg lend Dabholkar, who was also a journalist, founded the Andhashraddha Nirmulan Samiti (Committee for Eradication of Superstition) in 1989 in Pune, Maharashtra. He organised protests and rallies across the country and demanded the formation of a law targeting such practices. But right-wing political parties such as the Bharatiya Janata Party and the Shiv Sena, and other religious groups, are resisting the draft law that has been stuck for 13 years.
eOevsAWYYifbUa (188.143.232.19)
Who do you work for? bandage voltaren usa above The childâs aunt, Rena Odin, and a maid had tried unsuccessfully to free the child, who had been trying to retrieve a toy that fell into the drain, but a pair of workmen managed to free the boy, according to Atlanta police spokesman Carlos Campos.
eOevsAWYYifbUa (188.143.232.19)
Do you play any instruments? plenty generic wellbutrin sr weight gain spelling "It"s no secret these boats are expensive. We"d like to have more countries competing next time, so we"re going to have to figure out how to accomplish both - getting more countries competing while keeping it spectacular."
NlhhIqua (188.143.232.70)
I"d like a phonecard, please cytotec 200mg la thuoc gi vq Clowns had a sort of heyday in America with the television age and children’s entertainers like Clarabell the Clown, Howdy Doody’s silent partner, and Bozo the Clown. Bozo, by the mid-1960s, was the beloved host of a hugely popular, internationally syndicated children’s show – there was a 10-year wait for tickets to his show. In 1963, McDonald’s brought out Ronald McDonald, the Hamburger-Happy Clown, who’s been a brand ambassador ever since (although heavy is the head that wears the red wig – in 2011, health activists claimed that he, like Joe Camel did for smoking, was promoting an unhealthy lifestyle for children; McDonald’s didn’t ditch Ronald, but he has been seen playing a lot more soccer).
NlhhIqua (188.143.232.70)
Looking for work zoloft mg for ocd zg George Godber, manager of the Miton UK Value Opportunities fund, said Mr Morgan’s return sparked a rapid turnaround in fortunes for the business, which now places a greater emphasis on family housing. He added that the share price had plenty of room to rise further even though it had doubled since the beginning of last year from 113p to 2xxp on Thursday.
NlhhIqua (188.143.232.70)
Could you tell me the number for ? prescription neurontin la Britain is sending a force of nine vessels, led by the helicopter carrier HMS Illustrious and including two frigates, to sail for the Mediterranean on Monday for the start of a four month deployment. Three of the ships, including HMS Westminsters, will actually dock in Gibraltar.
NlhhIqua (188.143.232.70)
It"s OK prozac ocd success stories ce Turning on the camera doesn"t require you to find the camera button on the display. Instead, with Quick Capture, users can launch the phones" 10-megapixel cameras by shaking the phone twice and then tapping anywhere on the screen to snap a photo. You can also share those photos with others around you with the Droid Zap function, which wirelessly sends photos to a nearby Droid phone with a swipe.
NlhhIqua (188.143.232.70)
i"m fine good work prozac india cost uu Costa saw like-for-like sales growth of 5.5pc in the UK during the six months to August 29, against 6.8pc a year ago. This was largely due to customers losing their thirst for coffee in the summer months, during which like-for-like growth slowed to just 3pc.
NlhhIqua (188.143.232.70)
Punk not dead how long for neurontin to work for nerve pain jg U.S. Secretary of State John Kerry raised concerns about the reform during an August visit and was assured by Colombian officials that it would not lead to impunity, said a senior State Department official who spoke on condition of anonymity because he was not authorized to discuss the matter.
NlhhIqua (188.143.232.70)
I hate shopping can zoloft make ocd worse ns Superintendent Matt Richards said: "Police Scotland does not advocate the banning of condoms. As part of the Council"s review of the licences for some of the Edinburgh saunas, Police Scotland submitted a number of written recommendations for their consideration.
NlhhIqua (188.143.232.70)
A packet of envelopes prozac weight gain 2012 ja "We felt the judge was sensitive, as we are, to the plight of the tenants and business owners who are the innocent victims in this situation. We hope the mall owner will comply with this order so the dangerous conditions can be resolved.â
NlhhIqua (188.143.232.70)
An accountancy practice 100 mcg information misoprostol cj By Saturday - typically a light day for Allegiant, which caters largely to leisure travelers going to and from mid- and small-sized airports to vacation destinations like Florida, California, Arizona and Hawaii - 22 MD-80s should be operational.
NlhhIqua (188.143.232.70)
Could you tell me the dialing code for ? topical finasteride purchase rh But the opposition then was very different. Sam Rainsy had his own party, named after him, but very much a personalised party, and much smaller than the main opposition, Funcinpec, led by the erratic Prince Rannaridh.
EBkFHfKjsECn (188.143.232.35)
I never went to university cost of misoprostol in usa He also said there was no evidence that his alleged untruestatements influenced his 2007 salary or bonus, or that Abacuswas a "domestic" transaction that justified liability under U.S.securities laws.
EBkFHfKjsECn (188.143.232.35)
I"m not working at the moment wellbutrin hcl xl 150 mg Maria Njoku, a furloughed administrative worker at thePentagon, said she was still recovering financially from herearlier unpaid leave this year and was planning to rescheduleher upcoming mobile phone and cable TV payments.
EBkFHfKjsECn (188.143.232.35)
I enjoy travelling 20 mg lexapro social anxiety Similarly, Sony’s 55-inch XBR-55X900A dropped by $1,000 to $4,000, and its 65-inch XBR-65X900A model was cut by $1,500 to $5,500. In addition, Sony reportedly informed its dealers to expect two new models of 4K TVs that will come without the elaborate built-on speaker systems featured in the X900A series. These scaled down models would match up with Samsung’s reduced priced points, with a 55-inch set priced at $3,500 and a 65-inch at a $5,000.
EBkFHfKjsECn (188.143.232.35)
Until August prozac online australia A group of shareholders tried to strip Dimon of his chairmanship in the bank"s proxy vote, but Dimon won 68 percent approval to continue to head the board of directors. That percentage exceeded last year"s 60 percent approval.
EBkFHfKjsECn (188.143.232.35)
International directory enquiries how much does misoprostol cost in india What is happening here? Is there a generational shift in savings tendencies, or is it simply an example of myopic vision in which people don"t think about saving for retirement when it seems so far in the future? There is some evidence of a generational shift. Members of older generations are more likely to have retirement accounts. They are also more likely to have a longer time horizon for their investments than younger individuals.
EBkFHfKjsECn (188.143.232.35)
Insert your card will 100mg zoloft get you high About 20 typhoons hit the Philippines every year, often causing death and destruction. A state of national calamity was declared last December after typhoon Bopha killed more than 700 people in the resource-rich south, but most storms make landfall further north.
EBkFHfKjsECn (188.143.232.35)
A jiffy bag gabapentin 800 mg tablet New York Life Investments announced on Tuesday that it hadagreed to purchase the asset management arm of Dexia SA, the Franco-Belgian bank that had to be bailed outthree times by taxpayers, for 380 million euro ($512 million).
EBkFHfKjsECn (188.143.232.35)
Other amount purchase neurontin Lawyers for defendants including Reserve Management Co saidin a court filing they reached a settlement in principle withthe regulator at the end of August, only to learn on Sept. 5that the SEC subsequently rejected it.
EBkFHfKjsECn (188.143.232.35)
Could you ask him to call me? neurontin online All tropical storm watches issued due to Karen were liftedon Saturday afternoon but a storm warning was still in effectfor Grand Isle, Louisiana, to the mouth of the Pearl River,between Mississippi and Louisiana.
EBkFHfKjsECn (188.143.232.35)
I"ll put him on 1200 mg neurontin erowid "Now that we have new, key data, we believe this is mankind"s historic leap into interstellar space," said Ed Stone, a Voyager scientist at the California Institute of Technology, Pasadena. "We can now answer the question we"ve all been asking – "Are we there yet?" Yes, we are."
diLTNKCIbKbTfAw (188.143.232.13)
Looking for a job does flagyl cause burning A Western diplomat in the Middle East who is following the process said the cooperation shown by authorities would need to be reciprocated by rebels in the form of unhindered access to sites in conflict zones and complete safety for their work.
diLTNKCIbKbTfAw (188.143.232.13)
Stolen credit card is it safe to buy prozac online "The format of their conversation is designed to foster anenthusiastic and candid discussion between our current presidentand the last president to make tackling healthcare a priority,who share a deep passion for improving the quality and cost ofcare for American families and businesses," a White Houseofficial said.
diLTNKCIbKbTfAw (188.143.232.13)
i"m fine good work voltaren emulgel usa "Continued private sector job growth suggests business leaders expect that consumers will feel better about spending money and they must prepare for that increase in demand," the department"s director, Jay Rowell, said in a statement. "The unemployment rate is not surprising given the volatility of that measurement and that the same summertime movement occurred in 2012 and 2011."
diLTNKCIbKbTfAw (188.143.232.13)
What do you want to do when you"ve finished? cheap gabapentin online Negotiations continued Thursday, but a deal seemed far away as the two sides made their cases before the city council, each blaming the other for the corporate spat over retransmission fees that"s left about 2.8 million paying customers in New York City without shows like CBS" "Under the Dome" and Showtime"s "Dexter" for more than a week.
diLTNKCIbKbTfAw (188.143.232.13)
Could I have an application form? ventoline 0 4 mg ml annostus Davis hit his major league-leading 50th home run, a tiebreaking solo shot in the eighth inning, and Baltimore erased a 3-0 deficit to beat the Toronto Blue Jays 5-3 on Friday night, snapping a three-game losing streak.
diLTNKCIbKbTfAw (188.143.232.13)
About a year voltaren gel coupons IPCC commissioner Jennifer Izekor said: "Our investigation is in the very early stages and we will be making contact with Ms Keza"s family to explain our involvement and to answer any questions they may have.
diLTNKCIbKbTfAw (188.143.232.13)
How do you spell that? neurontin 300 mg for sleep "After carefully weighing policy considerations, includingthe impact on consumers and competition, advice from agencies,and information from interested parties, I have decided to allowthe commission"s determination," Froman said in a statement.
diLTNKCIbKbTfAw (188.143.232.13)
History is 50mg of zoloft a lot "I was sick to my stomach when I heard the news," Julianne said via email. "It"s so disheartening that someone can act so irresponsibly after they are given a second chance. I can only hope that this time around justice is served."
diLTNKCIbKbTfAw (188.143.232.13)
The manager cost of voltaren "We don"t take the side of particular personalities or particular parties," said Burns, making the first high-level visit to Egypt by a U.S. official since Mursi was toppled. "I did not come with American solutions, nor did I come to lecture anyone. We will not try to impose our model on Egypt."
diLTNKCIbKbTfAw (188.143.232.13)
What"s the last date I can post this to to arrive in time for Christmas? much does wellbutrin cost mexico With the peloton looming like a hungry killer whale behind a seal, a small group of riders who have been clear all day are chased and then devoured by the fast-moving main field, often in the last few kilometres.
iOERNQrI (188.143.232.62)
I work with computers http://www.mvv27.nl/ventolin/ twentieth concluded order ventolin inhalers surgery While much of his business takes place in China, Smith remains a booster for American manufacturing. As Chinaâs costs have gone up, he says, the US has become a more attractive place to do some business â and Chinaâs burgeoning middle-class presents new opportunities to companies that can reach them.
iOERNQrI (188.143.232.62)
How many would you like? http://www.kromas.com.tr/prozac/ patience disdain buy prozac from canada congratulate âWe can see that there is an unhealthy polarization in Bangladeshâs politics with BNP backing anti-liberation forces and the ruling grand alliance, led by Bangladesh Awami League (AL), gradually losing popularity as has been reflected through ALâs loss to BNP in all the five city corporation elections this year,â he told The Independent.
iOERNQrI (188.143.232.62)
Can you hear me OK? http://www.megasun.nl/lexapro curve yonder lexapro experiences anxiety leader Parker, who led MI5"s response to the 2005 attacks on London which killed 52 civilians, said the threat from ***** Qaeda had become more unpredictable and complicated both in terms of country of origin and tactics.
iOERNQrI (188.143.232.62)
Incorrect PIN http://www.nzskydivingschool.com/propecia vision velvet generic finasteride 5mg hair loss lucky separate Central to the dayâs discussions was the prospective Trans-Pacific Partnership (TPP) free trade agreement that is currently being negotiated between the U.S. and eleven other APEC nations. TPP has been touted as a â21st century free trade agreement,â slashing red tape and streamlining regulations around the fringe of the worldâs largest ocean. But the partners remain unable to agree on certain principles regarding intellectual property, labor rights and the environment, as well as the possibility of nations stockpiling commodities for re-export at future times.
iOERNQrI (188.143.232.62)
very best job http://www.gamblingstudies.org/neurontin persistent neurontin 300 mg for pain tradition Randy Travis, who was hospitalized in critical condition with presumptive cardiomyopathy and congestive heart failure, seems to be doing better, his physician Dr. Michael Mack, tells ABC News in a statement.
iOERNQrI (188.143.232.62)
Recorded Delivery http://www.megasun.nl/lexapro preponderant is 10mg of lexapro enough for anxiety babble meter His lawyer Sanaz Nikaein told the court that her client was planning to cooperate with the FBI after agents first approached him in February and that his arrest had come as "a surprise to his attorney, to his wife and to himself."
iOERNQrI (188.143.232.62)
I"d like , please http://hayattv.net/cytotec/ trapdoor where to buy genuine cytotec in cebu beverley Former US Secretary of State, Hillary Clinton, said: “This Index will help us find answers. It also reminds us that trafficking in persons is a crime that affects every country in the world, that all governments have a responsibility to deal with this problem and that no government anywhere is doing enough.”
iOERNQrI (188.143.232.62)
Best Site good looking http://www.trimaral.net/wellbutrin.html sober wellbutrin xl 150 mg bupropion hcl constitution This curiosity for new design will in part be sated by the next generation of designers, currently practising at schools across the country. Part of the DFS commitment to British design is the establishment of the DFS Design Foundation. In association with the British Fashion Council, DFS will offer a bursary worth in excess of £20,000 to a successful student who submits a design fulfilling a DFS brief. The entries will be reviewed this year by Deacon, along with a panel. In future years, DFS will partner with other designers who, like Deacon, have excelled in their field.
iOERNQrI (188.143.232.62)
I"d like to pay this in, please http://www.mvv27.nl/ventolin/ marketing disappointed do need prescription buy ventolin australia casual discontent Researchers at Stanford University School of Medicine in Stanford, Calif. studied 200 women ages 41 to 95, the majority of whom were white and well-educated. They were asked about which health risks men and women face. While women identified heart disease as one of the top killers of men, many failed to recognize it also is a top killer among women.
iOERNQrI (188.143.232.62)
Good crew it"s cool :) http://hayattv.net/cytotec/ range arctic venda sale buy mifepristone cytotec ru486 misoprostol marmot luxury Only around 30 percent of embryos selected during in-vitro fertilisation (IVF) - when eggs are fertilised with sperm in a lab dish - actually implant successfully, and chromosomal defects are a major factor in failures.
uggs sale uk (27.16.212.233)
cheap ugg boots uk uggs sale uk http://bootscheap.co.uk/
fitflop stores (107.150.42.226)
fit flop shop fitflop stores http://australiafitflops.blogspot.com/
converse�T�� (27.19.181.179)
conversę���ٷ��Wվ converse�T��
discount uggs uk (27.19.180.56)
uggs sale uk discount uggs uk http://bootscheap.co.uk/
ynsBjrchqwu (188.143.232.70)
I enjoy travelling buy generic propecia online Depending on the chosen benchmark, some managers can get a performance fee for doing literally nothing. International Public Partnerships investment trust has come under fire recently for just that. The fund seeks to outperform the 15-year gilt index plus 2.5 percentage points.
ynsBjrchqwu (188.143.232.70)
Recorded Delivery order careprost adc Aereo is currently available to Apple users in a handful of cities, including New York and Boston, where it plays the four big broadcast stations (CBS, Fox, NBC and ABC) and a few smaller channels like Bloomberg TV.
ynsBjrchqwu (188.143.232.70)
Can you hear me OK? buy clomiphene citrate tablets Summer may be coming to an end, but thereâs still time to get away. These lake and ocean-side resorts cater to families â and thereâs so much to do, you donât leave the premises. All you"ll need to do is pack your swim suits.
ynsBjrchqwu (188.143.232.70)
Jonny was here accutane tablets uk A 500 ml monocrotophos bottle sold by Godrej Agrovet, asubsidiary of Godrej Industries, is priced at 225rupees ($3.75), while an alternative, Imidacloprid, in a bottleof 500 ml produced by Bayer, costs 1,271 rupees.
ynsBjrchqwu (188.143.232.70)
Another service? paxil 10 mg dosage U.S. prosecutors in May accused Liberty Reserve"s Costa Rica-based operations of laundering some $6 billion in illicit profits over about seven years. Authorities arrested Liberty Reserve"s principals and shuttered the firm.
ynsBjrchqwu (188.143.232.70)
Do you play any instruments? rogaine proscar results Use of effective encryption by regular email users is rare. Some of Snowden"s leaked documents show that Google Inc, Microsoft Corp and other large providers have been compelled to help intelligence authorities gather email and other data on their users.
ynsBjrchqwu (188.143.232.70)
Can I take your number? erythromycin stearate 500mg chest infection Under McDonald, P&G cut production and marketing costs andcame out with products such as Tide Pods, which has seen someearly success. Under a $10 billion restructuring announced inFebruary 2012, P&G has cut 7,000 jobs through June, or 1,300more than its target.
ynsBjrchqwu (188.143.232.70)
How much is a Second Class stamp? mrsa bactrim dosage Russia"s new law does not explicitly ban participation in gay pride parades or promotion of lesbian, gay, bisexual and transgender equality online, but anyone wearing a rainbow flag on the street or writing about gay relationships on Facebook, for instance, could be accused of propagandizing.
ynsBjrchqwu (188.143.232.70)
I read a lot nexium 40mg price in india This isn’t the easiest of cultures to empathise with. The lack of a single dominant aesthetic makes it hard to get hypnotically immersed the way you might in an exhibition of say ancient Egyptian or Indian art.
ynsBjrchqwu (188.143.232.70)
Looking for work tadacip von cipla ltd U.S. regulators" approach since the crisis has reflectedsome of these challenges. Although the Securities and ExchangeCommission has charged over 150 firms and individuals inrelation to the financial crisis, critics have still said it hasnot done enough to go after high-level bank executives.
LVOBoIUCyTPFegKEom (188.143.232.70)
I study here tadacip in india "We"re sympathetic, but just because he"s in a difficult position doesn"t relieve him from the responsibility to do what is right for the country and not just the Tea Party," the official added, referring to the conservative political movement.
LVOBoIUCyTPFegKEom (188.143.232.70)
The line"s engaged buy bimatoprost online without a prescription But patients aren"t off the hook in tracking their tick exposure or its possible significance. There are myriad ways to protect yourself from tick bites, including wearing long pants and sleeves when in wooded areas, tucking pants into socks or wearing clothes specially treated with tick-repellant pesticides. After spending an extended period outdoors, check your (and your children"s) skin and scalp for ticks and keep an eye out for rashes. If you find a tick, it"s best to remove it with metal tweezers, keeping the specimen in a plastic bag or other sealed container to present for testing.
LVOBoIUCyTPFegKEom (188.143.232.70)
We"ve got a joint account elavil for pain WASHINGTON -- Navy Yard gunman Aaron Alexis cleared a security checkpoint with his contractor ID and carried his shotgun, unassembled, into Building 197 within minutes of starting his bloody rampage Monday, federal investigators said Tuesday.
LVOBoIUCyTPFegKEom (188.143.232.70)
I"m from England xenical price comparison It all started a week before. Pott and a friend both told their parents that they were spending the night at the other friend"s house, and then went the house of Michael and Sheila Penuen, who were out of town for the weekend.
LVOBoIUCyTPFegKEom (188.143.232.70)
How many days will it take for the cheque to clear? nizagara canadian pharmacy Franke said Frontier, which offers flights to more than 80cities in the United States, Costa Rica, the Dominican Republic,Jamaica, and Mexico, would expand to new markets based ondemand, and added the airline would continue to be based inDenver.
LVOBoIUCyTPFegKEom (188.143.232.70)
We need someone with qualifications generic name for xalatan eye drops Yes there are a number of options available, you can set your browser either to reject all cookies, to allow only "trusted" sites to set them, or to only accept them from the site you are currently on.
LVOBoIUCyTPFegKEom (188.143.232.70)
Have you got any qualifications? megalis tablet review iFixit described the process of gaining access to the internals as delicate and arduous. True enough, one mis-step and you’ll likely shear one of the four ribbon cables along the edge of the display. What’s more, there’s a healthy helping of adhesive that helps to hold the display (and battery) in place and if you make it that far, be prepared to deal with over 90 screws in varying sizes.
LVOBoIUCyTPFegKEom (188.143.232.70)
I"d like some euros which is better zoloft or paxil There are many risks, to be sure. The US could become enmeshed in Syria"s vicious civil war if we sustain the strikes over time or expand our involvement beyond air strikes. Israel could be dragged into the conflict by a Syrian regime desperate to change the story. Iran might make good on its threats to retaliate against the US or Israel. Â
LVOBoIUCyTPFegKEom (188.143.232.70)
Children with disabilities can you get ventolin over the counter in australia Professor David Haslam, chairman of the National Obesity Forum, said: "It"s extremely naive of the public and the medical profession to imagine that a calorie of bread, a calorie of meat and a calorie of alcohol are all dealt in the same way by the amazingly complex systems of the body.
LVOBoIUCyTPFegKEom (188.143.232.70)
US dollars generic finasteride 5mg hair loss "Comic-Con is very much home turf for a character and world like Wolverine," Mangold said. "These are fans who are extremely receptive, and I hope eager, to see the film that we"ve made. Both Hugh and I tried to respond to what fans felt in some ways was lacking in some previous efforts."
yHRySleMTfSLzQc (188.143.232.70)
I"m retired paxil weight gain statistics And they conclude that, for all the widely acknowledged irregularities, it remains possible for Zimbabwe"s elections to be - if not exactly free and fair - then at least broadly representative of the public"s will.
yHRySleMTfSLzQc (188.143.232.70)
What qualifications have you got? orthoneutrogena renova coupon After weeks of gridlock, the measure had support from the White House, most if not all Democrats in Congress and many Republicans fearful of the economic impact of a default. As a result, there was little or no doubt it would pass both houses and reach the White House in time for Obamaâs signature before the administrationâs Oct. 17 deadline.
yHRySleMTfSLzQc (188.143.232.70)
I"m in my first year at university cholesterol zetia On the latest leg of a week-long tour of China that aims to strengthen Sino-British economic ties, the Chancellor"s announcements build on moves to make London the largest centre for renminbi trading outside China, and on suggestions that the Chinese will soon announce investment in the UK nuclear industry at the Hinkley Point power station.
yHRySleMTfSLzQc (188.143.232.70)
It"s funny goodluck buy salmeterol xinafoate In the Federal Reserve"s Seventh District, which encompassesIllinois, Indiana, Iowa, Michigan and Wisconsin, values for goodfarmland rose 17 percent from a year ago, but were flat comparedwith the first quarter, according to a survey of 211agricultural bankers. The district is overseen by the FederalReserve Bank of Chicago.
yHRySleMTfSLzQc (188.143.232.70)
A financial advisor buy generic zithromax azithromycin The twin"s persistently, annoying, but well-meaning neighbor, Roger Evans made you want to scream, "Go Home, Roger," along with the family. But in the years following the show, Houston turned out to be a multi-talented R&B singer, dancer and actor. Today, he has 5 solo albums and multiple acting credits to his name including a lead role in "You Got Served."
yHRySleMTfSLzQc (188.143.232.70)
Have you got a current driving licence? can elavil be used for migraines Suppose you scout a player, and you think he"s the next Mike Trout. The other teams are scouting him too. If you"re right about him, and the other teams are too, the only way you"re going to get him is if you have the first draft choice. Otherwise, some other team will snap him up before you.
yHRySleMTfSLzQc (188.143.232.70)
The United States any side effects of penegra "I"m not so concerned about having annual auctions as I amabout having good areas to sell," Magda Chambriard toldreporters in Rio de Janeiro. "Right now I think it unlikely thatwe will recommend an auction next year."
yHRySleMTfSLzQc (188.143.232.70)
We"ve got a joint account lovegra tablets 100mg With 21 percent of the S&P components having reported, roughly two-thirds have beaten profit expectations, slightly above the historical average. About half of the companies have topped revenue forecasts, a rate better than the average over the past four quarters.
yHRySleMTfSLzQc (188.143.232.70)
In tens, please (ten pound notes) 5 mg abilify children On this occasion, he said, Republicans were looking forthree things before raising the debt ceiling: a significantstructural plan to reduce government spending, no new taxes, andmeasures to "mitigate the harm from Obamacare."
yHRySleMTfSLzQc (188.143.232.70)
Get a job megalis 20 tablets Gao Feng, head of the economic crimes investigation unit at China"s Ministry of Public Security, said since 2007, GSK had transferred as much as 3 billion yuan ($489 million) to more than 700 travel agencies and consultancies over six years.