УИХ-ын чуулганы өнөөдрийн /2022.01.14/ үдээс өмнөх нэгдсэн хуралдаан 10.08 цагт 52.6 хувийн ирцтэйгээр эхэлж, “Монгол хүний удмын сангийн аюулгүй байдлыг хамгаалах, хүн амын өсөлтийг дэмжих талаар авах арга хэмжээний тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийн эцсийн хэлэлцүүлгийг явууллаа.

Хуулийн төслийг эцсийн хэлэлцүүлэгт бэлтгэсэн талаарх Нийгмийн бодлогын байнгын хорооны танилцуулгыг УИХ-ын гишүүн Ж.Чинбүрэн уншиж сонордуулав.

Нэгдсэн хуралдааны анхны хэлэлцүүлгээр олонхын дэмжлэг авсан зарчмын зөрүүтэй саналуудыг төсөлд нэмж тусган төслийн агуулга, бодлого, зарчмыг алдагдуулахгүйгээр найруулгын шинжтэй засварыг хийж эцсийн хэлэлцүүлэгт бэлтгэлээ хэмээн танилцуулсан юм.

Хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан УИХ-ын гишүүн Д.Сарангэрэл, Н.Алтанхуяг, С.Чинзориг, Д.Тогтохсүрэн,  нар асуулт асууж, хариулт авсан.

УИХ-ын гишүүн Д.Сарангэрэл тогтоолын хэрэгжилттэй холбогдуулан гарах зардал, хүн судлалын салбарын талаар асуусан.

УИХ-ын гишүүн Ж.Чинбүрэн, хүн судлалын хөгжил арагшаа ухарсан, хариуцсан нэгж байхгүй болж орхигдсон салбар болоод байна. Монгол хүн судлалын салбарыг сэргээн хөгжүүлэх, Монгол хүний удмын сангийн  аюулгүй байдлыг хадгалан хамгаалах чиглэлээр Үндэсний хөтөлбөр боловсруулж, хөтөлбөрийн төслийг УИХ-д өргөн мэдүүлэх арга хэмжээг авч хэрэгжүүлэхийг Засгийн газарт даалгахаар тогтоолын төсөлд тусгасан гэсэн хариулт өгсөн.

УИХ-ын гишүүн Д.Тогтохсүрэн, цус ойртолтын асуудал санаа зовоож байгаа. Цус ойртолтын аюултай түвшинд очсон хэдэн сум байгаа вэ. Энэ чиглэлээр ямар арга хэмжээ авахаар тогтоолын төсөлд тусгасан бэ. Бид ургийн бичиг хөтлөлтөөр энэ асуудлыг шийдэж чадахгүй. Үүнээс сэргийлэхийн тулд зарим төрлийн захиргааны арга хэмжээ авах ёстой гэж бодож байна. Монгол хүний удмын санг цэвэр ариун байлгая гэж бодож байгаа бол тодорхой захиргааны арга хэмжээ байх ёстой. Энэ талаар мэргэжлийн хүмүүс ямар бодолтой байна вэ гэсэн асуулт тавьсан.

Ажлын хэсгээс, хүн судлаач эрдэмтэд 40 гаруй жилийн судалгааны үр дүнд популяцийн генетикийн тооцооллын аргаар хүн амын цус ойртолтын түвшнийг тооцоолж гаргасан. Цус ойртолтыг илэрхийлсэн F коэффицент 0-тэй тэнцүү байвал цус ойртолт байхгүй гэсэн үг. 0-ээс 1 рүү тэмүүлж эхэлбэл цус ойртолтын түвшин нэмэгдэж буйг илэрхийлдэг. 21 аймгийн уугуул хүн амд цус ойртолтын түвшинг тодорхойлоход F коэффицент 0-тэй тэнцэж буй аймаг байхгүй. Тооны хувьд хоорондоо ялгаа бий. Гэхдээ өнөөдөр тэр аймаг хэцүү байна, энэ аймаг арай гайгүй гэж гэж хэлэх аргагүй түвшинд хүрчихээд байгаа. Үндэсний эв нэгдлээ бодолцох үүднээс тэр аймаг өндөр түвшинд байгаа гэх мэтээр зарладаггүй.

Угийн бичиг хөтлүүлэх, ургийн овог хэрэглэх, хүн амын хөдөлгөөнийг тэтгэх энэ гурван арга хэмжээ нь хүн амынхаа удмын сангийн аюулгүй байдлыг хангах, цус ойртолтоос сэргийлэхэд хэрэглэдэг үндсэн гурван арга. Энэ гурван аргаа сэргээн хэрэгжүүлье гэдэг асуудал тогтоолын төсөлд тусгагдсан байгаа гэсэн хариулт өгсөн.

Түүнчлэн Ажлын хэсгийн ахлагч Ж.Чинбүрэн, ургийн бичиг хөтлөхөөс гадна захиргааны арга хэмжээ авах туршлага гадны олон оронд байдаг хэмээн онцолсон. Гадаадын ихэнх улсад хүн амын удмын сангийн аюулгүй байдалд сөргөөр нөлөөлөх гол хүчин зүйл болж буй цус ойртолтыг гэмт хэрэг гэж үзэн Эрүүгийн хуульд тусгайлан заах, эсвэл Иргэний болон Гэр бүлийн тухай хуулиар удам доторх гэрлэлтийг хууль бус гэж үзэн хориглох, биеэ даасан хуулиар зохицуулсан туршлага байна гээд Монгол Улсад ч цус ойртолттой холбоотой гэрлэлтүүдийг захиргааны аргаар хориглох заалтууд зайлшгүй хэрэгтэй байгаа юм хэмээн нэмж хариулсан.

Гишүүд асуулт асууж, хариулт авсаны дараа зарчмын зөрүүтэй саналын томьёоллуудаар санал хураалт явуулан, хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонхын саналаар тогтоолыг эцэслэн баталлаа.